A/HRC/28/70
شورای حقوق بشر
نشست بیست و ھشتم
دستور کار شماره 2
گزارش سالیانۀ کمیساری عالی حقوق بشر
سازمان ملل متحد و گزارشات اداره کمیساریای عالی و دبیرکل
گزارش گزارشگر ویژه در مورد وضعیت حقوق بشر در جمھوری اسلامی
ایران بھ بیست و ھشتمین نشست شورای حقوق بشر
United Nations A/HRC/28/70
توزیع: عمومی General Assembly
2015 فوریه 12
اصل: به زبان انگلیسی
ترجمه به زبان فارسی
خلاصه
در گزارش پیش رو، کھ چھارمین گزارش تقدیمی بھ شورای حقوق بشر
در خصوص مصوبۀ 9/16 شورا میباشد، گزارشگر ویژه تحولات در
وضعیت حقوق بشر در جمھوری اسلامی ایران از تاریخ چھارمین
گزارش موقت خویش کھ در اکتبر 2013 بھ شماره A/68/503 است را
تقدیم میکند.
این گزارش بر بررسی مسایل جاری میپردازد و تحولات مبرم و در حال
ظھور در وضعیت حقوق بشر دولت ایران را ارائھ میکند. اگرچھ این
گزارش جامع نیست، اما تصویری از وضعیت حاکم کھ در اکثر
گزارشاتی کھ بھ گزارشگر ویژه ارسال شده و مورد بررسی وی قرار
گرفتھ اند ارائھ میکند. تصور میشود کھ گزارشگر ویژه در گزارشات
آتی خویش بھ مجمع عمومی و شورای حقوق بشر، تعدادی از مسایل
مھمی را کھ در این گزارش پوشش داده نشده است، مورد بررسی قرار
خواھد داد.
1
A/HRC/28/70
فھرست
I. مقدمھ
II. متدولوژی
III. ھمکاری با گزارشگر ویژه
IV. اقدامات تلافی جویانھ علیھ فعالان
V. نگاھی اجمالی بھ حقوق مدنی و سیاسی
الف. حق حیات
ب. موازین محاکمات عادلانھ
پ. آزادی از بازداشت خودسرانھ
ت. استقلال وکلا
ث. شرایط بازداشت و رفتار با زندانیان
ج. آزادی بیان و دسترسی بھ اطلاعات
a. پیش نویس قانون سازمان نظام رسانھ‌ای جمھوری اسلامی ایران
b. لایحۀ جرم سیاسی
چ. آزادی تجمعات مسالمت آمیز و انجمن ھا
a. پیش نویس لایحھ قانون سازمان ھای غیردولتی
b. تشکیل و فعالیتھای احزاب و گروھھای سیاسی
ح. آزادی مذھب یا اعتقاد
a. بھاییان
b. مسیحیان
VI. حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی
الف. حقوق اقتصادی
a. حق سازماندھی و مذاکره گروھی
ب. طرح صیانت از حریم عفاف وحجاب و تفکیک جنسیتی در محل کار
پ. حق سلامتی
a. ارسال پارازیت روی برنامھ‌ھای ماھواره‌ای و اثرات آن بر سلامتی
b. ایرانیان تراجنسیتی
ت. مینھای زمینی
VII. برابری جنسیتی و حقوق زنان
الف. لوایحی کھ حقوق زنان را تحت تاثیر قرار میدھند
a. طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده
b. لایحھ تامین امنیت زنان دربرابر خشونت
ب. زنان در بودجھ
VIII. پاسخ جمھوری اسلامی ایران
IX. نتیجھ گیری و توصیھ ھا
2
A/HRC/28/70
I. مقدمھ
1. جمھوری اسلامی ایران در ماه اکتبر سال 2014 در دور جدیدی از بررسی ھای
دوره‌ای جھانی (یو.پی.آر) شرکت کرد. در مجموع 104 ھیئت نمایندگی
کشورھای مختلف جمعا 291 توصیھ مربوط بھ حقوق تضمین شده توسط پنج
1 کنوانسیون بین‌المللی حقوق بش ِر مصوب شده توسط ایران را ارائھ کردند. اکثر
این توصیھ ھا از دولت ایران میخواھند تا تقویت حمایت از حقوق مدنی و سیاسی
را مدنظر قرار دھد و بھ اجرای روشھایی کھ آن حقوق را نقض میکنند پایان دھد.
آنھا ھمچنین دولت ایران را تشویق میکنند تا بھ کنوانسیون‌ھایی کھ استفاده از
مجازات اعدام را لغومیکنند، شھروندان را دربرابر شکنجھ و سایر رفتارھای
بی‌رحمانھ محافظت میکنند، از رفتارھای بی رحمانھ یا تحقیرآمیز جلوگیری
میکنند، از حقوق کارگران مھاجر و از تساوی جنسیتی حمایت میکنند بپیوندد.
توصیھ ھا ھمچنین مربوط بھ بھبود حمایت از گروه‌ھای آسیب‌پذیر، از جملھ
اقلیتھای مذھبی، قومی، و جنسی، تشویق بھ تاسیس یک موسسۀ ملی حقوق بشر
کھ با اصل پاریس سازگار باشد، و در پیش گرفتن ھمکاری با مکانیسم‌ھای حقوق
بشر سازمان ملل متحد است .
2. مسایلی کھ در توصیھ ھای سال 2014 تاکید شد، ھمان نکاتی بودند کھ در اولین
بررسی جھانی دوره‌ای جمھوری اسلامی ایران در سال 2010 مطرح شده بودند.
بسیاری از توصیھ ھا ھمچنین مربوط بھ قوانین، سیاستھا، و روشھایی ھستند
کھ در گزارشات گزارشگر ویژه از زمان آغاز بھ کار وی تا کنون ارائھ شده‌اند.
تعدادی 2010 مسایل حقوق بشری مرتبط
که مورد
قبول
واقع شد
تعدادی
که رد شد
توصیه های 2014
گزارشگر ویژۀ
سازمان ملل متحد
از سال 2011 تا
کنون
پیوستن بھ معاھدات جدید
،ICRMW ،CAT ،CEDAW )
ICCPR-OP2 و سایر معاھدات)
15 0 15 33 1
ھمکاری با مکانیسم‌ھای حقوق بشری
بین‌المللی
19 8 11 25 8
سیاسی و مدنی حقوق 93 45 48 94 32
40 38 2 58 12 حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی
زنان حقوق/جنسیتی برابری 14 10 4 52 9
کودک حقوق 28 19 11 36 7
19 8 11 26 5 حمایت از حقوق جوامع اقلیت مذھبی
5 5 4 13 5 حمایت و پیشبرد حقوق جوامع اقلیت قومی
حمایت از حقوق اعضاء گروھھای
دگرباش جنسی
3 0 3 12 1
The International Covenant on Civil and Political Rights, the International Convention on Economic, Social and 1
Cultural Rights, the Convention on the Rights of the Child, the International Convention on the Elimination of All
Forms of Racial Discrimination and the Convention on the Rights of Persons with Disabilities.
3
A/HRC/28/70
3. جنبھ ھایی از قوانین، سیاستھا، و روشھایی کھ قبلا توسط مکانیسم‌ھای حقوق
بشری سازمان ملل متحد شناسایی شده‌اند و در گزارش فعلی ارائھ میشوند،
ھمچنان باعث تضعیف ظرفیت دولت برای بھبود وضعیت حقوق بشر میباشند.
استفاده از مجازات اعدام و سایر مجازاتھای ضالمانھ، غیرانسانی، و تحقیرآمیز
در ابعاد نگران‌کننده‌ای ادامھ دارد. این وضعیت بھ خصوص بھ دلیل کاربرد
متناوب مجازات اعدام برای جرایمی کھ تحت قوانین حقوق بشر بین المللی
"جدی‌ترین" جرایم درنظر گرفتھ‌نمیشوند، و با درنظرگرفتن سیاستھا و روشھایی
کھ قبلا توسط مکانیسم‌ھای سازمان ملل متحد بھ عنوان عواملی شناختھ شده اند کھ
ھمچنان برای اجرای عدالت ایجاد چالش میکنند، ھشداردھنده است.
4. تعدادی از پیش‌نویس‌ھای قوانین و سیاستھا کھ شامل مفادی ھستند کھ بھ نظرمی‌اید
حقوق بشری کھ توسط قوانین ملی یا بین‌المللی تضمین شده اند را نفی میکنند یا
در حال حاضر تحت بررسی ھستند و یا از مارچ 2014 تا کنون تصویب شده‌اند.
این موارد شامل مقرراتی میشوند کھ بھ نظر می‌آید تاثیر دولت بر رسانھ ھا،
جامعۀ مدنی، سازمانھای سیاسی، و جامعۀ حقوقی را بیشتر میکنند. سیاستھایی
کھ فرصتھای اقتصادی زنان را بیش از پیش محدود میکنند و آنھا را در محیط
کارشان مورد جداسازی قرار میدھند در حال حاضر تحت بررسی و یا در حال
اجرا ھستند.
5. عوارض منفی قوانین و روشھا را میتوان در گزارشھایی کھ ھمچنان ظرف سال
گذشتھ در مورد دستگیری‌ھای مداوم مدافعان حقوق بشر، وکلا، روزنامھ نگاران
و اقلیتھای مذھبی و قومی، ھمراه با نامھ ھای سرگشاده و ارتباطات محرمانھ‌ای
کھ در خصوص شکنجھ و نقض موازین محاکمات عادلانھ از کشور بیرون آمده
مشاھده کرد. بستھ شدن رسانھ ھا و محدودیتھای جدی بر اینترنت و رسانھ ھای
اجتماعی ھمچنان ادامھ دارد.
II. متدولوژی
6. اطلاعات گزارش پیش رو در یک ماموریت حقیقت‌یاب بھ کشورھای آلمان،
نروژ و دانمارک جمع آوری شد کھ طی آن 39 مصاحبھ با قربانیان و فعالان
درمیان ایرانیان مقیم خارج انجام شد. گزارشگر ویژه مایل است مراتب تشکر
خویش از دولتھای ھر سھ کشور برای میزبانی این دیدارھا را اعلام کند. تعداد
28 مصاحبۀ دیگر نیز با ایرانیانی کھ در داخل کشور و در محل‌ھای دیگر
حضورداشتند بین ژوئیھ 2014 و ژانویۀ 2015 انجام شد.
7. گزارشگر ویژه ھمچنان اطلاعاتی در نامھ ھای سرگشاده، ارتباطات محرمانھ،
گزارشات و برنامھ ھای پخش شدۀ خبری تولیدشده توسط شبکھ ھای رسانھ ای
محلی در کشور، بیانیھ ھای رسمی، اطلاعاتی کھ در پاسخ‌ھای دولت بھ سئوالات
مطرح شده توسط گزارشگران ویژه منتقل شده، گزارشات تھیھ شده توسط
ذینفعان جامعۀ ملی ومدنی ایران کھ بھ بررسی‌ھای جھانی دوره ای (یو.پی.آر)
اول و دوم جمھوری اسلامی ایران ارسال شده، و گزارشاتی کھ توسط سازمانھای
معتبر حقوق بشری بھ گزارشگر ویژه ارسال شده اند، را مورد بررسی قرارداده
است.
III. ھمکاری با گزارشگر ویژه
8. در سال 2014، بیست و ھشت مورد ارتباط، شامل 27 تقاضای اقدام فوری کھ
مربوط بھ نگرانیھایی درخصوص شکنجھ، دستگیریھا و بازداشتھای خودسرانھ،
آزارواذیت اقلیتھای مذھبی، و اقدامات تلافی‌جویانھ علیھ افراد بھ علت تماس
گرفتن با مکانیسم‌ھای حقوق بشری سازمان ملل متحد، و مربوط بھ آزادیھای بیان
و اجتماعات و شرایط بازداشت، شامل دسترسی ناکافی بھ درمان پزشکی برای
زندانیان، توسط رویھ ھای ویژه بھ دولت ایران ارسال شدند. دولت تنھا بھ 5
مورد از این ارتباطات پاسخ داد، و نرخ پاسخ خویش را از 40 درصد در سال
2013 بھ 17 درصد در سال 2014 تقلیل داد.
9. گزارشگر ویژه از دولت ایران برای ترتیب دادن ملاقاتھایی با ھیئت ھایی کھ بھ
ژنو سفرکرده‌اند، شامل یک ملاقات در سپتامبر 2014 با نمایندگان قوۀ قضاییھ،
شورای عالی حقوق بشر ایران، و وزارت امور خارجۀ ایران، و برای ارائۀ
4
A/HRC/28/70
2 توضیحات مشروح بھ گزارش گزارشگر ویژه بھ مجمع عمومی تشکر میکند.
نقطھ نظراتی کھ در این جلسات و در ارتباطات مکتوب مطرح شدند در انتھای
این گزارش و در پیوست آن منعکس شده اند.
10. متاسفانھ درخواستھای گزارشگر ویژه برای دیدار از کشور در راستای تعمیق
گفتگو با مقامات دولتی و ھمینطور تعیین صحت شکایات ارسال‌شده بھ گزارشگر
ویژه ھمچنان بی‌پاسخ مانده‌است. با وجود اظھارات متعدد از سال 2011 در
خصوص قصد دولت بھ تقویت این جنبھ از مکانیسم‌ھای حقوق بشری، تعداد
زیادی از تقاضاھای دیدار از کشور توسط چندین رویھ‌ویژه نیز بلاتکلیف باقی
مانده اند.
IV. اقدامات تلافی‌جویانھ علیھ فعالان
11. گزارشگر ویژه نگرانی ھای خود در خصوص حوادثی کھ بھ نظر میرسد بھ قصد
تلافی علیھ افرادی کھ با سازمانھای بین المللی حقوق بشری و مکانیسم‌ھای حقوق
بشری سازمان ملل تماس گرفتھ اند اتفاق افتاده را مجددا اعلام میدارد. از اوت
2014 تاکنون، پنج نمونھ از چنین موارد کھ در پیوست گزارش فعلی نیز منعکس
شده، گزارش شده‌اند. این گزارشات شامل محاکمۀ خانم آتنا دائمی، آقای سعید
شیرزاد ، آقای محمدعلی طاھری، آقای بھنام ابراھیم‌زاده و آقای محمدرضا
پورشجری میباشند. طبق گزارشات، از سال 2011 تا کنون حداقل 15 نفر بھ
دلیل تماس با رویھ ھای ویژه مورد اتھام، محاکمھ، یا ارعاب قرار گرفتھ‌اند.
V. نگاھی اجمالی بھ حقوق مدنی و سیاسی
الف. حق حیات
12. دولت ایران در بررسی جھانی دوره‌ای اول خویش در سال 29 ،2010 توصیھ
درمورد استفاده از مجازات اعدام دریافت کرد و در دومین بررسی در سال
41 ،2014 توصیھ در این خصوص دریافت کرد.
13. طبق گزارشات، حداقل 753 نفر در سال 2014 اعدام شدند، کھ بالاترین آمار
ثبت شده ظرف 12 سال گذشتھ میباشد. این شامل اعدام 25 زن و 53 اعدام در
ملاء عام میباشد. نزدیک بھ نیمی از تمام اعدامھا—362 مورد از آنھا—بھ اتھام
جرایم مربوط بھ قاچاق مواد مخدر بوده اند (این آمار شامل جرایم مرتبط بھ مواد
3 مخدر کھ ھمراه با قتل بوده‌اند نیست)، کھ ضوابط موردقبول جھانی برای
"جدی‌ترین جنایات" را، کھ برای اجرای مجازات اعدام لازم است، دارا نمیباشند.
در حداقل چھار مورد، خانواده ھای قربانیان جنایات تنھا پس از اینکھ مقامات
آغاز بھ اجرای حکم اعدام از طریق حلق‌آویز کردن فرد محکوم بھ مرگ نمودند،
مراتب بخشش متھم را اعلام کردند. در این موارد، مقامات اجرای احکام را
متوقف کردند و بعداز مدتی معلق ماندن، این افراد را از چوبۀ دار پایین آوردند.
A/69/356 2
Iran Human Rights Documentation Centre’s chart of executions by the Islamic Republic of Iran 2014, 1 January 3
2015; http://www.iranhrdc.org/english/publications/1000000425-ihrdc-chart-of-executions-by-the-islamic-republicof-iran-2014.htm
5
A/HRC/28/70
14. در نوامبر و دسامبر سال 2014، دکتر محمدجواد لاریجانی، رییس شورای عالی
4 حقوق بشر در ایران، مجددا خواستار تغییر قانون مبارزه با موادمخدر شد، و
5 تاکید کرد کھ چنین تغییر سیاستی نرخ اعدام را در حدود 80 درصد پایین خواھد
آورد. مجازات اعدام برای تخلفات مرتبط باموادمخدر در کشور ھمچنان تحت
قانون مبارزه با موادمخدر مصوب سال 1988 و اصلاحات این قانون در سالھای
1997 و 2011 میباشد. نسخۀ فعلی این قانون برای 17 تخلف جداگانھ حکم اعدام
را تجویز میکند. علاوه برطیف وسیعی از جرایم کھ برای آنھا مجازات اعدام
تجویز شده‌است، حتی با حداقل میزان موادمخدر قاچاق شده، 30 گرم ھروئین،
مورفین، کوکایین، MDMA/اکستازی، و متاامفتامین، نیز این حکم بھ صورت
6 خودکار بھ اجرا در می‌آید.
15. قانون تجدیدنظر‌شدۀ مجازات اسلامی، کھ در ماه ژوئن سال 2013 بھ اجرا
درآمد، ھمچنان برای مجرمین نوجوان مجازات اعدام ارائھ میکند، مگراینکھ
معاینات نشان دھند کھ مجرم از ظرفیت فکری برای درک ماھیت جرم و یا
عواقب آن برخوردار نباشد. در ھرحال اعدام نوجوانان ادامھ دارد و گزارشات
نشان میدھند کھ دولت ایران ممکن است حداقل 13 نوجوان را تنھا در سال
2014 7 اعدام کرده باشد. در تاریخ 19 یا 20 فوریۀ 2015، مجرم نوجوان آقای
سامان نسیم بھ دار آویختھ شد.
Euro News, Iran's Larijani slams West's 'bias' on human rights, 7 November 2014; https://www.youtube.com/ 4
watch?v=roV0Yi_CxBI
Semi-official news, Mizanonline, 5 December 2014; http://mizanonline.ir/fa/content/19246 5
Human Rights in Iran Unit: University of Essex, “The Death Penalty for Drug Crimes in Iran: Analysis of Iran’s International 6
Human Rights Obligations”, March 2014; http://www.essex.ac.uk/hri/documents/research-paper-iran-death-penalty-drugcrimes.pdf
Another Juvenile Execution in Iran, 5 July 2014, http://iranhr.net/2014/07/another-juvenile-execution-in-iran/; 7
Iran; Alleged juvenile offender among 10 hunger strikers threatened with immediate execution, 16 December 2014;
http://www.amnesty.org/en/for-media/press-releases/iran-alleged-juvenile-offender-among-10-hunger-strikersthreatened-immediat
6
A/HRC/28/70
16. بین 26 اوت و 14 نوامبر 2014، حداقل 33 نفر در زندان کرمان اعدام شدند.
ھمۀ این افراد بھ جز یک نفر طبق گزاراشات بھ جرایم مرتبط با قاچاق مواد
مخدر محکوم بھ اعدام شده بودند. طی این زمان، مقامات در مورد اعدامھای
زندان کرمان ھیچگونھ اعلان عمومی بھ عمل نیاوردند. گزارش این اعدامھا
8 نگرانی شدیدی در خصوص احتمال پایین گزارش دادن اعدامھا ایجاد میکند.
ب. موازین محاکمات عادلانھ
17. بھ دنبال یک سفر بھ جمھوری اسلامی ایران در سال 2003، کارگروه
بازداشتھای خودسرانھ توصیھ کرد کھ پادمان‌ھایی برای وکلا دربرابر ارعاب
ایجاد شود، و وکلای مدافع از ابتدای تشکیل یک پرونده، بدون توجھ بھ ماھیت
اتھاماتی کھ علیھ متھم اقامھ شده‌است، حضور داشتھ باشند. ھمچنین، دولت در
زمان بررسی دوره‌ای جھانی سال 2014خود، 13 توصیھ مربوط بھ موازین
محاکمات عادلانھ و استقلال قضایی دریافت کرد، ھمان تعدادی کھ طی بررسی
دوره‌ای جھانی سال 2010 دریافت کرده بود. چندین مورد از این توصیھ ھا
ھمچنین بر نیاز بھ حصول اطمینان از دسترسی متھم بھ وکیل مورد انتخاب
خویش و دسترسی کافی بھ پرونده و مدارک جمع آوری شده در پروندۀ قضایی
تاکید داشتند.
18. مادۀ 48 قانون جدید قانون آیین دادرسی کیفری کھ در ژوئن 2015 اجرایی
خواھدشد، بھ متھمان اجازۀ درخواست "حضور یک وکیل با شروع تحت نظر
9 قرارگرفتن متھم" را خواھد داد. اما یک تبصره در این ماده موارد استثناء از
این ماده را در صورتیکھ متھم بھ ظن ارتکاب برخی تخلفات، مانند جرایم
سازمان‌یافتھ، جرایم علیھ امنیت ملی، سرقت و جرایم مربوط بھ موادمخدر، متھم
شده باشد اعلام میکند کھ میتواند دسترسی بھ یک وکیل مدافع را تا یک ھفتھ پس
از دستگیری ممنوع بکند. شایان ذکر است کھ طبق گزارشات، بیشترین موارد
نقض موازین محاکمۀ عادلانھ طی مرحلۀ تحقیقات رخ میدھد. اشخاصی شامل
وکلا، روزنامھ نگاران، و اقلیتھای مذھبی و قومی کھ بھ صورت مسالمت‌آمیز از
حقوقی کھ بھ صورت بین‌المللی شناختھ شده استفاده میکنند، غالبا بھ جرایم امنیت
ملی محکوم میشوند.
پ. آزادی از بازداشت خودسرانھ
19. با نزدیک شدن بھ چھارمین سال حصر رھبران جنبش سبز و نامزدھای سابق
ریاست جمھوری و ششمین سالگرد تظاھرات سال 1388، تمرکز قابل توجھی
روی حصرخانگی مستمر آقایان مھدی کروبی و میرحسین موسوی و ھمسرش
خانم زھرا رھنورد وجود داشتھ است. بین سالھای 2011 و 2013، کارگروه
بازداشتھای خودسرانھ WGAD) 10) رای خود را در خصوص بازداشت 13
ایرانی، شامل رھبران مخالف فوق‌الذکر و چندین روزنامھ نگار، وکلا، یک
10 کشیش مسیحی، و یک فعال دانشجویی صادر کرد. از 10 مورد مکاتبھ دولت
ایران تنھا بھ سھ مورد آن پاسخ داده است.
20. در ذکر رای‌ھای خود، کارگروه بازداشتھای خودسرانھ (WGAD) نتیجھ
گرفت کھ بھ نظر می‌آید کھ دوازده نفر از این سیزده نفر بھ دلیل اجرای حقوق
آزادی بیان، عقیده، مذھب، ایمان، یا انجمن بازداشت شده‌اند و دولت ایران را
تشویق کرد تا فورا افرادی کھ بھ دلیل اجرای آزادیھای مشروع متھم شده‌اند را
آزاد کند و خسارت بازداشت خودسرانۀ آنھا را جبران کند. یکی از این زندانیان،
خانم نسرین ستوده، پیش از اتمام مدت حکم خود آزاد شد، در حالیکھ آقای بھمن
احمدی امویی و آقای کیارش کامرانی تنھا پس‌از اتمام مدت احکام خویش آزاد
Secret Mass-Executions of Drug-Convicts in Kerman Prison (Southeastern Iran), 30 December 2014; http:// 8
iranhr.net/2014/12/secret-mass-executions-of-drug-convicts-in-kerman-prison-southeastern-iran/
Semi-official news, Mizanonline, 26 October 2014; http://mizanonline.ir/fa/content/12550 9
See annex 10
7
A/HRC/28/70
شدند. بھ ھیچ یک از این افراد مطابق توصیۀ WGAD خسارتی پرداخت نشده
است.
ت. استقلال وکلا
21. موازین بین المللی حق وکلا نسبت بھ انجام حرفۀ خویش را "مطابق با اصول
اخلاقی حرفھ‌ای شناختھ شده، بدون محدودیت، اعمال نفوذ، فشار و یا دخالت
11 بیجا از سوی ھرمقامی" بھ رسمیت شناختھ است. استقلال کانون وکلا و
حرفۀ وکالت از تضمین ھای ضروری برای محافظت از حقوق بشر و دسترسی
بھ عدالت ھستند و "وکلا وقتی مورد دخالت و کنترل خارجی برروی توانایی‌شان
برای اجرای حرفۀ خویش قرار بگیرند نمیتوانند وظایف خویش را بھ صورت
کافی و بھ درستی انجام دھند. ھنگامی کھ وکلا دستخوش دخالت و کنترل خارجی
بر قابلیت وکالت خویش شوند، قادر نخواھند بود وظائف خود را با کفایت و بھ
12 گونھ ھای شایستھ انجام دھند"
22. در سال 2012، کانون وکلای بین‌المللی و گزارشگر ویژه در مورد لایحھ جامع
وكالت، کھ گسترۀ نفوذ دولت بر کانون وکلای کشور افزایش خواھد داد ابراز
نگرانی کردند. گزارشگر ویژه در گزارش خود بھ شصت و ھشتمین نشست
مجمع عمومی سازمان ملل متحد از تصمیم ژوئن 2013 دولت برای تعلیق
13 بررسی این لایحھ استقبال کرد.
23. در سپتامبر سال 2014، چندین نسخۀ اصلاح شده این پیشنویس بھ مجلس ارائھ
14 شد. این نگرانی پابرجاست کھ این پیش نویس نقش مھمی برای دولت در
15 راستای دخالت و نفوذ، و در نتیجھ تعدی بھ استقلال کانون وکلا در نظر دارد.
برای مثال، این لایحھ ھمچنان یک ھیئت نظارت درنظرگرفتھ است کھ با وزارت
اطلاعات و با مرکز حفاظت و اطلاعات قوۀ قضاییھ ھمکاری میکنند تا صلاحیت
وکلا برای دریافت پروانۀ وکالت و برای عضویت در شورای عالی و ھیئت
16 مدیرۀ کانون وکلا را بررسی کنند. ھیئت نظارت—متشکل از نمایندگان قوای
مجریھ و قضاییھ، و پنج وکیل منتخب توسط کانون وکلا و تاییدشده توسط یک
کمیتھ متشکل از روسای دادگاه عالی انتظامی قضات—ھمچنین میتواند بدوا
پروانھ ھای وکالت را تعلیق کند. دادگاه عالی انتظامی قضات اختیار ابطال پروانھ
17 ھای وکالت را خواھد داشت.
24. موضوع انتخابات ھیئت مدیرۀ کانون وکلا نیز در حال حاضر تحت نفوذ شدید
دولت قرار دارد. نامزدھای انتخابات دوسالانۀ کانون توسط دادگاه عالی انتظامی
CCPR/C/GC/32 11
Iran urged to stop infringements on the independence of the legal profession by global lawyers’ bodyhttp, 26 12
March 2013;://www.ibanet.org/Article/Detail.aspx?ArticleUid=ac631d72-4d4b-4b4b-b112-206e183c86b8
Semi-official news ISNA, 22 June 2014; www.isna.ir/fa/news/92040100629/ ; Website of the Special Rapporteur; 13
http://shaheedoniran.org/english/dr-shaheeds-work/latest-reports/special-rapporteur-s-sepetember-2012-report-onthe-situation-of-human-rights-in-the-islamic-republic-of-iran/;
and http://shaheedoniran.org/english/dr-shaheedswork/latest-reports/october-2013-report-of-the-special-rapporteur-on-the-situation-of-human-rights-in-the-islamicrepublic-of-iran-2/
;
Official website, Dolat, 23 September 2014; http://www.dolat.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=1&Id=249673; 14
Official website, Icbar, 22 April 2014; http://icbar.ir/Default.aspx?tabid=55&ctl=Edit&mid=435&Code=1403
Semi-Official Sharghdaily news; http://sharghdaily.ir/Modules/News/PrintVer.aspx? 15
Src=Main&News_Id=43569 ; http://cshr.org.uk/human-rights-portal/2692
Article 33 and 37 16
Articles 55, 33 and 34 17
8
A/HRC/28/70
قضات تایید صلاحیت میشوند، کھ طبق گزارشات ھمچنین از وزارت اطلاعات
18 در خصوص صلاحیت نامزدھا استعلام میکند. آخرین انتخابات ھیئت مدیره
کانون وکلا در تاریخ 13 مارس 2014 برگزارشد کھ طی آن دادگاه عالی
19 انتظامی قضات بدوا 29 نامزد را رد صلاحیت کرد. سھ عضو ھیئت مدیره و
14 نامزد کھ در انتخابات‌ھای گذشتھ تایید صلاحیت شده بودند، در این انتخابات
20 رد صلاحیت شدند.
25. کانون وکلا در حال حاضر مسئول تمدید پروانھ وکالت است، اما طبق گزارشات،
وکلا باید برای تمدید مجوز خود بھ قوۀ قضاییھ یک ھزینۀ اجباری پرداخت
21 کنند. درخواستھای صدور پروانۀ وکالت، یا درخواستھای کارآموزی برای
دانشجویان رشتۀ حقوق نیز باید مورد تایید دستگاھھای امنیتی کشور
22 قرارگیرند. در مواردی، دانشجویان حقوق بھ دلیل فعالیتھای دانشجویی خویش
23 رد صلاحیت شده اند و یا طبق گزارشات از آنھا خواستھ شده تا تعھد بدھند کھ
از فعالیت پرھیز میکنند، و گزارش شده کھ مقامات وزارت اطلاعات در کانون
24 وکلا حضور دائمی دارند.
26. از ژوئن 2009 تا کنون، حداقل 50 وکیل طبق گزارشات بھ دلیل وکالت زندانیان
25 عقیدتی، سیاسی و "امنیتی" تحت پیگردقضایی قرار گرفتھ‌اند. چندین وکیل
ایرانی در مورد عدم اقدام کانون وکلا و ھیئت مدیرۀ آن در دفاع از وکلای خود،
26 کھ بخشی از آن بھ دلیل عدم استقلال بوده است، ابراز نگرانی کردهاند. وکیل
حقوق بشر آقای حسین رئیسی ھمچنین نگرانی خود را در مورد گسترۀ نفوذ
قضایی و امنیتی بر جامعۀ وکلا، بخصوص خارج از تھران و در میان وکلای
اقلیت قومی، بھ عنوان یکی از دلایل فضایی کھ وکلا را از قبول کردن پرونده
ھای امنیت ملی کھ علیھ متھمان سیاسی و امنیتی و زندانیان عقیدتی اقامھ شده،
بیان کرد. برای مثال، ھیئت مدیرۀ کانون وکلای آذربایجان غربی پروانۀ وکالت
وکیل حقوق بشر کرد، آقای مسعود شمس‌نژاد، کھ وکالت زندانیان سیاسی کرد را
بعھده داشت را تعلیق کرد و پس از آن آقای شمس‌نژاد برای "تبلیغ علیھ نظام"
Centre for Supporters of Human Rights, “Mr. Hossein Raeesi, human rights lawyer”, 22 December 2014; http:// 18
cshr.org.uk/human-rights-portal/2692 ; www.roozonline.com/persian/opinion/opinion-article/archive/2013/may/02/
article/-4723ff2b43.html and Roozonline news, 18 March 2014; http://www.roozonline.com/persian/opinion/
opinion-article/archive/2014/march/18/article/-9c61eff539.html
Semi-official Sharghdaily news; http://sharghdaily.ir/Modules/News/PrintVer.aspx?Src=Main&News_Id=30658, 19
Official website, Parliament of Iran, 17 August 2010; http://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/show/781457
Semi-official news Sharghdaily; http://sharghdaily.ir/Modules/News/PrintVer.aspx?Src=Main&News_Id=30658, 20
Semi-official news ISNA, 21 February 2014;.ir/fa/news/92120200683/
Mr. Hossein Raeesi, human rights lawyer, on 22 December 2014 21
Mr. Hossein Raeesi, human rights lawyer, on 31 December 2014; http://cshr.org.uk/human-rights-portal/2692 22
Ibid 23
Ibid and Roozonline news, 18 March 2014; http://www.roozonline.com/persian/opinion/opinion-article/archive/ 24
2014/march/18/article/-9c61eff539.html
Ibid 25
Ibid 26
9
A/HRC/28/70
مورد پیگردقضایی قرارگرفت. وی در تاریخ 19 اکتبر 2014 حکم 4 ماه زندان
27 خویش را آغاز کرد.
ث. شرایط بازداشت و رفتار با زندانیان
27. گزارشگر ویژه ھمچنان در مورد گزارشاتی کھ در خصوص عدم دسترسی یا
دسترسی ناکافی بھ خدمات پزشکی زندانیان و روشھای ناکافی تفکیک زندانیان
دریافت میکند نگران است. بین آوریل و دسامبر 2014، گزارشگر ویژه و سایر
دارندگان احکام موضوعی پنج بار در مورد وضعیت روبھ وخامت سلامتی 16
نفر کھ نیازمند توجھ پزشکی تخصصی اضطراری در خارج از زندان بودند با
دولت ایران ارتباط برقرار کردهاند. طبق گزارشات، بعضی از این افراد بھ علت
توجھ ناکافی پزشکی در معرض خطر مرگ بھ سر می‌برند. تنھا در چند مورد،
زندانیان اجازه یافتند تا در خارج از زندان کمکھای پزشکی دریافت کنند. قواعد
حداقل استاندارد برای رفتار با زندانیان سازمان ملل متحد حکم میکند کھ
زندانیان بیماری کھ بھ درمان تخصصی نیاز دارند بھ موسسات خدمات درمانی و
کارکنان مناسب دسترسی کافی داشتھ باشند و خواستار تفکیک زندانیان بر اساس
جنسیت، سن، سابقۀ کیفری، و دلایل حقوقی برای بازداشت آنھا میشود.
28. طبق گزارشات، در تاریخ 20 نوامبر 2014، حداقل 24 زندانی کرد در بند 12
زندان مرکزی ارومیھ (در استان آذربایجان غربی) در اعتراض بھ تفکیک
ناکافی زندانیان و کمبود دسترسی کافی بھ درمان پزشکی آغاز بھ اعتصاب غذا
28 کردند. بعضی از بازداشت‌شدگان بھ جرایم مبھم امنیت ملی شامل اما نھ محدود
بھ توزیع جزوات و بیانیھ‌ھای بزرگداشت روز زبان مادری در مھاباد در
آذربایجان غربی در سال 2013، نشر مقالات در شبکھ ھای اجتماعی، تماس
آنلاین با وبسایت‌ھای مخالف ُکردی، توزیع جزوه‌ھای سیاسی، و در برخی موارد
ھمکاری با یا عضویت در احزاب مخالف ُکردی محکوم شده اند.
29. طبق گزارشات در تاریخ 9 دسامبر 2014، ماموران امنیتی زندان بند 12 را
محاصره کردند و تھدیدکردند کھ درصورتی‌کھ اعتصاب غذا ادامھ یابد بھ
معترضان حملھ خواھدشد. طبق گزارشات چندین معترض بھ دلیل شرکت در
اعتصاب غذا بھ ادارۀ اطلاعات احضار شدند و با اتھامات جدید، انتقال بھ سلول
انفرادی، تبعید، و دستگیری اعضای خانواده ھایشان تھدیدشدند. سایر زندانیانی
کھ در اعتصاب غذا شرکت کرده بودند، مانند آقایان علی افشاری، محمد
عبداللھی، و سامان نسیم مجرم نوجوان ادعایی، با تسریع اجرای احکام اعدامشان
29 تھدید شدند. گفتھ میشود در تاریخ 10 دسامبر، مقامات اطلاعاتی از خانوادۀ
سامان نسیم خواستند تا او را تشویق کنند کھ بھ اعتصاب غذایش پایان دھد، وگرنھ
حکم اعدام وی بھ زودی اجرا خواھد شد. طبق گزارشات، در تاریخ 22 دسامبر
26 ،2014 زندانی پس از اینکھ مقامات قول دادند بھ اذیت و آزار اعضای
خانواده ھا خاتمھ دھند و این نگرانی ھا را بررسی کنند بھ اعتصاب غذای خود
پایان دادند.
ج. آزادی بیان و دسترسی بھ اطلاعات
30. در بررسی دوره‌ای جھانی سال 2014، دولت ایران 19 توصیھ درخصوص
آزادی بیان و عقیده، یا دسترسی بھ اطلاعات دریافت کرد. وزارت فرھنگ و
ارشاد اسلامی از تاریخ 8 الی 14 نوامبر 2014 بیستمین جشنوارۀ مطبوعات
The Center for Supporters of Human Rights to the UN High Commissioner for Human Rights, the Special 27
Rapporteurs on the situation of human rights in Iran, human rights defenders, and the Independence of Judges and
Lawyers, 10 November 2014, http://cshr.org.uk/human-rights-portal/news/2830 ; http://
persian.iranhumanrights.org/1393/08/shamnejad_kord_lawer/
See Annex 28
Information Submitted to the Office of the Special Rapporteur on 16 December 2014 29
10
A/HRC/28/70
30 ایران را تحت عنوان "آزادی با مسئولیت" برگزار کرد. متاسفانھ نظرات مثبت
درمورد آزادی رسانھ‌ھا توسط برخی مقامات در این مراسم، شامل مقامات
وزارت فرھنگ و ارشاد اسلامی، منعکس‌کنندۀ رفتار فعلی با روزنامھ نگاران و
وبلاگ‌نویسان کشور نیست.
31. از ژوئیھ 2014 تا کنون، حداقل 13 روزنامھ‌نگار و وبلاگ‌نویس دستگیر و یا
31 اخیرا بازداشت شده‌اند و درنتیجھ با وجود اینکھ حداقل ھشت روزنامھ‌نگار از
ژوئیۀ 2014 تا کنون با اتمام احکام زندانشان آزادشده‌اند، در دسامبر 2014، سی
32 روزنامھ نگار در زندان بودند. اتھامات این افراد شامل کلمات مبھمی مانند
جرایم "امنیت ملی" مانند "تبلیغ علیھ نظام،" "تجمع و تبانی علیھ نظام،" "توھین
بھ رھبری" و "نشر اکاذیب بھ قصد تشویش اذھان عمومی" میباشد. در سپتامبر
2014، دیوان عالی کشور ایران حکم اعدام آقای سھیل عربی کھ یک
وبلاگ‌نویس محکوم بھ سب‌النبی بھ دلیل نظراتی کھ ادعامیشود در چندین صفحۀ
حساب‌ھای فیس بوک نوشتھ است میباشد، را تایید کرد. وی ھمچنین بھ اتھامات
"توھین بھ مقامات دولتی،" "توھین بھ رھبری،" و "تبلیغ علیھ نظام" محکوم شد.
دولت ایران در پاسخ خود اظھار داشتھ است کھ آقای عربی "احساسات عمومی
مذھبی را جریحھ‌دار کرده‌است."
32. طبق گزارشات، مقامات ایران ھمچنین بھ بستن نشریات و ایستگاھھای تلویزیونی
کھ آنھا را نسبت بھ بخشھایی از تشکیلات سیاسی توطئھ‌گر تلقی میکند ادامھ
میدھد. روزنامھ ھای قانون، بھار و آسمان، کھ بھ دلیل محتوایی کھ توھین‌آمیز
33 تلقی شده بود بستھ شده بودند، اجازۀ انتشار مجدد یافتند. در تاریخ 23 دسامبر
2014، نشریۀ روزان ظاھرا در ارتباط با نشر یک مقالھ درخصوص پنجمین
سالگرد درگذشت آیت‌الله حسین‌علی منتظری بھ دستور دادستان تھران بستھ شد.
در ماه اوت سال 2014، پنج ایستگاه تلویزیونی مذھبی خصوصی بھ نامھای امام
حسین، ابوالفضل‌العباس، القائم، الزھرا، و المھدی پس از اینکھ وزارت اطلاعات
آنھارا بھ "ھمکاری با شبکھ‌ھای ماھواره‌ای کھ مرکز پخش آنھا در انگلیس
وآمریکا‌ست،" و"«اختلاف افکنی بین پیروان مذاھب اسلامی از طریق توھین و
افترا بھ مقدسات آنھا" و "اھانت بھ علمای جھان اسلام" متھم کرد بستھ شدند. در
تاریخ 8 ژانویھ 2015، وزارت اطلاعات ھمچنین اعلام کرد کھ دفاتر 17 کانال
ماھواره‌ای بھ جرم "حمایت از دشمنانی کھ مشغول تفرقھ‌اندازی در اسلام" ھستند
34 بستھ شده‌است.
33. مسدود و فیلتر کردن وبسایت‌ھا نیز ھمچنان در جریان است و دستور انجام آن
ظاھرا توسط چندین سازمان صادرمیشود، کھ ممکن است طبق قوانین ایران
اختیارات قانونی برای انجام این کار را داشتھ یا نداشتھ باشند. در اکتبر 2014،
رییس دیوان عدالت اداری و دفتر دادستان کل از وزارت فرھنگ و ارشاد
اسلامی برای اقدام مستقیم برای بستن وبسایتھایی کھ مجوز نداشتند انتقادکرد و
گفت کھ نھ وزارت ارشاد و نھ ھیئت نظارت بر مطبوعات قدرت انجام چنین
35 کاری را بدون دستور دادستانی کل کشور ندارند. در نوامبر، کارگروه تعیین
مصادیق مجرمانھ تایید کرد کھ وزارت فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات بھ
Semi-official news ISNA, 5 November 2014; http://isna.ir/fa/news/93081406796/ 30
See Annex 31
See Annex and Committee to Protect Journalists, Special Report, 17 December 2014; https://cpj.org/reports/ 32
2014/12/journalists-in-prison-china-is-worlds-worst-jailer.php
BBC news, 13 November 2014; http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2014/11/141113_l45_aseman_daily 33
Semi-official news Fars, 4 January 2015; http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13931014000459 34
Radio Farda news, 14 October 2014; http://www.radiofarda.com/content/f6_iran_websites_filtering/ 35
26637464.html
11
A/HRC/28/70
36 فیلترکردن دسترسی بھ برخی اطلاعات روی اینستاگرام ادامھ خواھدداد، و در
دسامبر 2014، خبرگزاری فارس گزارش داد کھ صفحات "غیراخلاقی" در
37 اینستاگرام مسدود شده‌اند.
34. در نوامبر 2014، کابینۀ رییس جمھور روحانی آیین‌نامۀ قانون دسترسی بھ
اطلاعات مصوبۀ سال 2009 را کھ قصد آن تسھیل دسترسی بھ اطلاعات در
38 خصوص جزییات استفادۀ دولت از بودجھ عمومی است را تصویب کرد . در
ھمین ارتباط، رییس قوۀ قضاییھ، آقای صادق لاریجانی اعلام کرد کھ بھ دادستانی
کل کشور دستور داده است تا ھرکس کھ در مورد فساد دولتی "اغراق" کند را
39 رصد و احضار کند.
a. پیشنویس قانون سازمان نظام رسانھ‌ای جمھوری اسلامی ایران
35. در تاریخ 10 اوت 2014، پیشنویس "قانون سازمان نظام رسانھ‌ای جمھوری
اسلامی ایران" کھ بھ نظر می‌آید نظارت دولتی بر رسانھ‌ھا را گسترش دھد،
40 منتشر شد. در خصوص مفاد این پیش نویس، روزنامھ نگاران و کارشناسان
حقوقی نگرانی ھای جدی خودرا در مورد ایجاد نقشی برای دولت برای صدور
پروانھ روزنامھ نگاری، و در تحقیق و تنبیھ "تخلفات حرفھ ای،" شامل
41 ممنوعیتھای موقتی از حرفۀ خبرنگاری و ابطال پروانھ ابراز کرده اند. معلوم
نیست چھ اقدامات تنبیھی، درصورت وجود، بھ افرادی کھ بدون مجوز دست بھ
فعالیتھای روزنامھ نگاری بزنند اعمال خواھدشد. مطابق گزارشات، در پاسخ بھ
انتقادات وزارت فرھنگ و ارشاد اسلامی تصمیم گرفت تا این پیشنویس را تعلیق
42 کند و ابراز کرد کھ مشاوره‌ھای بیشتر با روزنامھ‌نگاران لازم است.
b. لایحھ جرم سیاسی
36. لایحھ جرم سیاسی توسط مجلس در سپتامبر 2013 معرفی و در ژوئن 2014
اصلاح شد. این لایحھ جرم سیاسی را بھ عنوان فعالیتھایی کھ بھ قصد پیشبرد
نفوذ در امور کشور، نھادھای اداری و سیاسی آن، یا سیاستھای داخلی و خارجی
آن بدون قصد ضربھ زدن بھ اصول بنیادین حکومت صورت میگیرند تعریف
43 میکند. این شامل توھین و ھتک حیثیت نمایندگان مجلس و شورای نگھبان،
وزیران، و چندین مقام دیگر دولتی، نشر اکاذیب، و نقض مقررات مندرج در
سایر قوانین میشود. این لایحھ برای جرایم سیاسی و مطبوعاتی محاکمھ در دادگاه
45 44 علنی با حضور ھیئت منصفھ در نظر گرفتھ است.
Semi-official news ISNA, 11 November 2014; http://isna.ir/fa/news/93082010296/ 36
Radio Farda news, 24 December 2014; http://www.radiofarda.com/content/f2-iran-instagram-immoral-pages-filtered- 37
censorship-culture-ministry/26760241.html
Semi-official news Mehr, 15 October 2014; http://mehrnews.com/news/2389693/ 38
Semi-official news Mehr, 12 October 2014; http://mehrnews.com/news/2387790/ 39
Official website, Parliament of Iran; http://rc.majlis.ir/fa/law/show/790196 40
Semi-official news ILNA, 27 August 2014; http://ilna.ir/news/news.cfm?id=199081 41
Semi-official news Shahrvand, 15 December 2014; http://shahrvand-newspaper.ir/?News_Id=16826 42
Official website, Parliament of Iran; http://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/state/856746 43
Ibid 44
Semi-official news ICANA, 24 November 2014; http://www.icana.ir/Fa/News/267057 45
12
A/HRC/28/70
چ. آزادی تجمعات مسالمت آمیز و انجمن‌ھا
37. در سال 2011، کمیتھ حقوق بشر تذکرداد کھ تجمعات و تاسیس انجمن ھا در
جمھوری اسلامی ایران مشروط بھ رعایت "مبانی اسلام" است کھ تحت قوانین
ملی تعریف نشده اند. کمیتھ دولت ایران را تشویق کرد تا ھرکس را کھ تنھا بھ
دلیل اجرای مسالمت‌آمیز این حقوق در زندان بھ سر میبرد آزاد کند و از دولت
خواست تا "طرح ناظر بر تاسیس و فعالیت سازمانھای مردم نھاد" را کھ دستور
بھ برقراری کمیتھ ای بھ ریاست وزیرکشور و نمایندگان وزارت اطلاعات برای
اداره سازمانھای غیردولتی میدھد را پس بگیرد.
38. طی بیانیۀ خود بھ بیستمین نشست کارگروه در زمان بررسی دوره‌ای جھانی
ایران در اکتبر 2014، دبیرکل شورای عالی حقوق بشر در جمھوری اسلامی
ایران، دکتر محمدجواد لاریجانی، ادعاکرد کھ بیش از 17000 سازمان
ِن. جی. او) فعال ھستند و در حال فعالیت روی مسایل مختلف کشور،
غیردولتی (ا
از جملھ ارتقاء و حفاظت از حقوق بشر ھستند. اما گزارشات مستمر دستگیری
فعالان حقوق بشر برای اجرای مسالمت‌آمیز حقوق مشروع آنھا ھمچنان نشان
میدھد کھ حمایت از این حقوق بوالھوسانھ اعمال میشود و پیش‌نویس‌ھای اخیر
قوانین خطر تشدید این وضعیت را بیشتر میکنند.
a. پیش نویس لایحھ قانون سازمان ھای غیردولتی
39. در تاریخ 9 نوامبر 2014، طرحی توسط وزارت کشور ارائھ شد کھ استقلال
46 جامعھ مدنی ایران را بیش از پیش مورد تھدید قرار میدھد. این طرح
شوراھایی را درنظرمیگیرد کھ در سطوح ملی، استانی، و شھری تشکیل میشوند
و بخشی از مسئولیتھای آنان صدور مجوز فعالیت سازمانھای غیردولتی
(NGOs) کھ بھ دنبال مسایل "اجتماعی، فرھنگی، ھنری، بھداشتی، محیط
زیستی، میراث فرھنگی، حقوق بشر، قومی و توسعھ" ھستند و فعالیت آنھا در
حال حاضر تابع قوانین دیگری کھ سازمانھای حرفھ‌ای یا نھادھای سیاسی، مانند
47 احزاب را پوشش میدھند نیستند خواھدبود. طبق این طرح، این شوراھا ھمچنین
مسئول نظارت و حمایت از سازمانھای غیردولتی و تخلفات آنھا خواھندبود. پس
از دریافت مجوزتاسیس و مجوز فعالیت و پس از ثبت این مجوزھا، سازمانھای
48 غیردولتی میتوانند بھ طور رسمی فعالیتھای سازمانی خودرا دنبال کنند.
روشھای معرفی‌شدۀ این طرح برای تاسیس یک انجمن بھ نظر سنگین میآیند و
NGO را تحت نظارت و صلاحدید اداری‌ای قرار میدھند، کھ پس از آن ممکن
است برخلاف قوانین و موازین بین‌المللی، برای سرکوب نظرات یا باورھای
مخالف از آنھا استفاده شود.
b. طرح نحوه فعالیت احزاب و گروھھای سیاسی
40. طرح نحوه فعالیت احزاب و گروھھای سیاسی بدوا در تاریخ 20 ژوئیھ 2012
بھ مجلس معرفی شد. بھ دنبال ابراز نگرانیھا در خصوص مفاد این طرح، در
49 تاریخ 20 ژوئیھ 2014 مجلس بررسی این طرح را بھ مدت سھ ماه تعلیق کرد.
41. جنبھ ھایی از این طرح بھ ویژه نگران‌کننده ھستند، چون بھ نظر می‌آید کھ بھ
طور موثر افرادی کھ بھ دلیل اجرای مسالمت‌آمیز حقوق بیان، تشکل، و تجمع
Semi-official news Fars, 1 December 2014; http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930905000787, 46
Article 4 and article 2 47
Article 21 48
Official Website of Parliament of Iran; http://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/state/814244 49
13
A/HRC/28/70
خویش دستگیر ویا مورد پیگرد قضایی قرار گرفتھ‌اند را محروم میکند. این شامل
افرادی کھ طی ماھھای بعد از انتخابات سال 1388 دستگیر و یا محاکمھ شدند، و
ھمچنین وکلا، روزنامھ‌نگاران، و فعالان حقوق‌بشری کھ ممکن است دیدگاه‌ھای
مخالف یا منتقدانھ‌ای در خصوص طیف گسترده‌ای از مسایل بیان کرده باشند
میشود.
42 50. در غیاب دو مجوزی کھ توسط کمیسیون 9 نفرۀ احزاب، متشکل از نمایندگان
دولت، شامل مقاماتی از وزارتھای کشور و اطلاعات، مجلس، دادستان کل، و
رییس قوۀ قضاییھ، صادر میشوند، این طرح احزاب سیاسی را از انجام فعالیتھای
51 خویش منع میکند.
43. برای کسب مجوز اولیھ، متقاضیان باید فھرستی از اعضاء پیشنھادی خویش
ھمراه با مرام‌نامھ حزب خود، شامل جھان‌بینی، مبانی فکری و عقیدتی، اھداف و
برنامھ‌ھای دستیابی بھ اھداف تعیین شده، و رویکرد کلی حزب بھ مسائل
فرھنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، اجرایی و حقوقی کشور را ارائھ کنند.
52اساسنامھ و مرام‌نام متقاضی ھمچنین باید صریحا پایبندی بھ قانون اساسی و
53 اصل ولایت فقیھ را ابراز کند.
44. این طرح ھمچنین افرادی را کھ با گروھھای "ضد انقلاب" مرتبط ھستند و
افرادی کھ بھ جرایم امنیتی داخلی و خارجی محکوم شده‌اند را از تاسیس یک
حزب سیاسی منع میکند و افرادی را کھ در زمان انحلال احزابی کھ با حکم
دادگاه منحل شده‌اند اعضاء پرنفوذ آن احزاب بودند را از پیوستن بھ یک حزب
54 سیاسی و یا از تاسیس آن منع میکند. در تاریخ 14 دسامبر 2014، مقامات
اعلام کردند کھ لایحھ جدید پیش از انتخابات مجلس در سال 2016 تصویب
خواھدشد.
ح. آزادی مذھب یا اعتقاد
45. براساس قوانین ایران، وزارت فرھنگ و ارشاد اسلامی مسئول "صدور مجوز
برای فعالیتھای فرھنگی، ھنری، و حمایتی اقلیتھای مذھبی بھ رسمیت‌شناختھ
55 شده در قانون اساسی" است. طبق قانون احزاب کشور، اقلیتھای مذھبی بھ
رسمیت شناختھ شده در قانون اساسی اجازه دارند تا "انجمن‌ھای اقلیتھای مذھبی
متشکل از داوطلبانی از ھمان مذھب با ھدف فعالیت در مورد مسائل مذھبی،
56 فرھنگی، اجتماعی، و رفاھی جوامع خود را تشکیل دھند." دفتر اقلیتھای
مذھبی مسئول ھماھنگی و نظارت بر کلیۀ مراسمی کھ توسط اقلیتھای مذھبی
برگزار میشوند، شامل فعالیتھای برگزاری اعیاد مذھبی میباشد. برای انتشارات
و برای سفرھای خارجی مبلغان بھ درخواست کلیساھا و شوراھای مذھبی، باید
57 مجوز وزارتخانھ اخذ شود.
46. باوجود اینکھ مقامات اظھار میدارند کھ روش صدور مجوز برای ساخت مساجد
برای مسلمانان شیعھ و سنی غیرتبعیض‌آمیز است، سنی‌ھا گزارش میدھند کھ از
Young journalist club, 13 July 2014; http://www.yjc.ir/fa/print/4908729 50
Official website, Parliament of Iran; http://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/state/814244 51
Semi-official news ISNA, 13 July 2014; http://isna.ir/fa/news/93042212597 52
Ibid 53
Semi-official news Tasnim, 15 July 2014; http://www.tasnimnews.com/Home/Single/432095 54
Official site, Ministry of Culture and Guidance; http://www.farhang.gov.ir/fa/intro/duty 55
Official site, Parliament of Iran; http://rc.majlis.ir/fa/law/show/90226 56
57 Tehran Jewish Committee; http://www.iranjewish.com/Essay/Essay14.htm
14
A/HRC/28/70
58 سال 1979 تا کنون بھ آنھا اجازه ساخت مسجد در تھران داده نشده‌است، و
طبق گزارشات مقامات ھمچنین ساخت و ساز ساختمانھای کلیسای مسیحی، شامل
کلیساھای ارمنی ارتدوکس و آشوری را نیز ظرف 35 سال گذشتھ محدود
59 کردهاند. ھمچنین گزارشات مستمر درخصوص جلوگیری دولت از برگزاری
60 مراسم بھ زبان فارسی در کلیساھای مسیحی دریافت میشود.
(a) بھاییان
47. برغم اینکھ مقامات عالیرتبھ اظھارمیدارند کھ بھاییان دارای حقوق شھروندی
ھستند، آنھا ھمچنان با تبعیض، دستگیری، و بازداشتھای خودسرانھ در ارتباط با
مذھب خود روبرو ھستند. طبق گزارشات بین سپتامبر و دسامبر 2014،
نیروھای امنیتی در شھرھای اصفھان، تھران، شیراز، ھمدان، کرج و سمنان
حداقل 24 بھایی را دستگیر کردند و تعداد بھاییان زندانی را بھ 100 نفر رساندند.
48. محدودیتھای تبعیض‌آمیز در مورد تدفین بھاییان در گورستان‌ھایشان در سراسر
کشور افزایش یافتھ‌است.. طبق گزارشات، مقامات در شھرسمنان خانواده ھا را
از درج ھرنوع نوشتھ ای بھ جز نام و نام خانوادگی و تاریخ تولد و مرگ متوفی
بر روی سنگ قبر منصرف میکنند. مقامات ھمچنین در گورستان بھایی شھر
سمنان احداث ساختمانھای جدید برای کفن و دفن درگذشتگان را محدود کردهاند.
حداقل در سھ مورد، مقامات ایرانی تدفین بھاییان را در شھرھای تبریز و اھواز
61 بھ تعویق انداختھ‌اند.
49. گزارشات نشان میدھند کھ در سال تحصیلی 2015-2014، دانشجویان بھایی
ھمچنان با تبعیض در ورود بھ موسسات آموزش عالی روبرو شده‌اند. طبق
گزارشات شادان شیرازی، یک دانشجوی بھایی کھ در کنکور ریاضی شرکت
کرد و رتبۀ 113 را در میان حدود یک میلیون دانش‌آموز کسب کرد، از ثبت نام
در دانشگاه‌ھای دولتی محروم شد. گزارشگر ویژه از اظھاراتی کھ از دانشجویان
بھایی دعوت میکند تا شکایات خود در مورد نقض حقوق خویش را بھ شورای
62 عالی حقوق بشر ارسال کنند استقبال میکند.
50. ھمچنین بھ نظر می‌رسید تحریک علیھ بھاییان ظرف سال گذشتھ نیز ادامھ پیدا
کرد. در تاریخ 15 دسامبر 2014، آیت‌الله بجنوردی، یک روحانی عالیرتبھ و
یک عضو سابق شورای عالی قضایی اظھار کرد کھ "ھیچوقت ما نمی‌گوییم
63 بھایی حق تحصیل آزاد دارد، اصلا حقوق شھروندی ندارد." پس از واکنش‌ھای
منفی بھ این اظھارات، وی سپس روشن ساخت کھ بھاییانی کھ با اسراییل
ھمکاری میکنند و یا علیھ اسلام تبلیغ میکند از حقوق شھروندی برخوردار
نیستند. وی گفت: "این دستھ از حقوق انسانی برخوردارند، اما این کھ بتوانند در
دانشگاه‌ھا وارد شوند و از امتیازات ویژه شھروندان در ایران استفاده کنند،
64 امکانپذیر نیست."
(b) مسیحیان
International Campaign for Human Rights in Iran, 17 January 2012; http://persian.iranhumanrights.org/1390/10/ 58
sunni_mps/
International Campaign for Human Rights in Iran, “Iran: the Cost of Faith, Persecution of Christian Protestants 59
and Converts in Iran”, 2013 http://www.iranhumanrights.org/wp-content/uploads/Christians_report_Final_forweb.pdf
Ibid. 60
Information submitted to the Special Rapporteur by the Baha’I Community in December 2014 61
Semi-official news ILNA, 6 April 2014, http://www.ilna.ir/news/news.cfm?id=157330 62
International Campaign for Human Rights in Iran, 18 December 2014, http://persian.iranhumanrights.org/1393/09/ 63
bojnoordi-bahais/
Semi-official Tasnim News, 18 December 2014, http://www.tasnimnews.com/Home/Single/592485 64
15
A/HRC/28/70
51. در تاریخ 1 ژانویھ 2015، حداقل 92 مسیحی در کشور در بازداشت ادعا میشود
کھ تا تاریخ 1 ژانویھ 2015، حداقل 92 مسیحی در کشور بھ دلیل مذھب و
65 فعالیتھای مسیحی خویش در بازداشت بھ سر می‌بردند. طبق گزارشات، تنھا در
سال 69 ،2014 نوکیش مسیحی دستگیر و بھ مدت حداقل 24 ساعت بازداشت
شدند و طبق گزارشات، مقامات بھ ھدف قراردادن رھبران کلیساھای خانگی کھ
عموما از دین اسلام بھ مسیحیت گرویده‌اند، ادامھ دادند. ادعا میشود نوکیشان
مسیحی ھمچنان با محدودیت در رعایت ایام ویژۀ مذھب خود روبرو ھستند.
52. طبق گزارشات، در 25 دسامبر 2014 مقامات ایران بھ یک کلیسای خانگی در
شھرستان رودھن حملھ کرده و نھ نفر را کھ برای جشن گرفتن میلاد مسیح
66 (کریسمس) گردھم آمده بودند، دستگیر کردند. مقامات ھمچنین کشیش ویکتور
بت تمرز، رھبر سابق کلیسای پنطیکاستی آشوری شھرآرا در تھران را ھمراه با
دو نوکیش مسیحی دیگر، در زمانی کھ کشیش تمرز مشغول انجام مراسم مربوط
بھ جشن میلاد مسیح (کریسمس) بود، در تاریخ 26 دسامبر دستگیر کردند.
ھمچنین طبق گزارشات، کشیش ویکتور بت تمرز از سال 2009 بھ دلیل انجام
67 مراسم کلیسایی بھ زبان فارسی تحت فشار بوده است. در تاریخ 19 اکتبر
2014، دادگاه انقلاب استان البرز کشیشان بھنام ایرانی، رضا ربانی و عبدالرضا
(ماتیاس) حق‌نژاد را بھ شش سال زندان بھ اتھام "اقدام علیھ امنیت ملی" و
"تشکیل گروھھای برانداز دولت" محکوم کرد. کشیش بھنام ایرانی در حال
حاضر در حال سپری‌کردن حکم شش سال زندان خویش در زندان بھ اتھام "اقدام
علیھ امنیت ملی" و "تاسیس گروھھای غیرقانونی بھ قصد براندازی دولت" است.
دولت روشن‌کرد کھ آقای حق‌نژاد تبرئھ شده‌است.
VI.حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی
الف. حقوق اقتصادی
a. حق سازماندھی و مذاکره گروھی
53. در حالیکھ دولت ایران یکی از امضاء کنندگان پنج کنوانسیون از ھشت معاھدۀ
اصلی سازمان بین‌المللی کار (ILO) است، ھنوز ھیچیک از دو کنوانسیون ILO
را کھ بھ طور خاص بھ حق آزادی بیان و آزادی تشکل پرداختھ‌اند، "کنوانسیون
آزادی انجمن و حمایت از حق سازماندھی" مصوبھ سال 1948 و "کنوانسیون
حق تشکل و مذاکرات دستھ جمعی" مصوبھ سال 1949 را امضاء نکرده است.
دولت مدعی است کھ ملحق نشدن بھ این معاھدات ھیچ تاثیری بر حمایت از
حقوق کارگران ندارد.
54. گزارشگر ویژه بھ این نکتھ مثبت اشاره میکند کھ بھ بسیاری از گروھھای
کارگری از جملھ از طریق فعالیتھای مستمر صدھا کارگر در شرکت سیمان
سپاھان در دیزیچھ در استان اصفھان و کارگران صنایع یاز خرمشھر اجازه داده
شده تا از حقوق خود حمایت کنند، اما احترام بھ محافظت از حقوقی کھ توسط
فعالان حقوق کارگری اجرا میشود ھنوز دلبخواه باقی مانده است. برای مثال
قانون کار سال 1990 شامل چندین مقررات مترقی در خصوص نفس حقوق
کارگران میباشد، اما عملا شامل حق کارگران برای سازماندھی مستقل از
نظارت و کنترل دولت نمیشود. این قانون وزارت کار و امور اجتماعی را
مسئول نظارت بر "تاسیس، دامنۀ وظایف و فعالیتھای" گروھھای کارگری و
نمایندگان آنھا کرده‌است . این پیش نیازھا و محدودیتھا فعالانی کھ بھ صورت
Information submitted to the Special Rapporteur by Article18 65
The Voice of Iranian Christians, http://vocir.org/2014/12/28/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87- 66
%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-
%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%AA%D8%B9%D8%AF
%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7/#more-3736
Article 18; http://articleeighteen.com/fa/breaking-news/victor-bet-tamraz-arrested/ 67
16
A/HRC/28/70
مسالمت‌آمیز بدون اجازۀ دولت کار میکنند را در برابر دستگیری و پیگرد قضایی
بھ اتھامات مرتبط با "امنیت ملی" آسیب‌پذیر میکند.
55. در ماه دسامبر 2014، حداقل سھ عضو کمیتۀ ھماھنگی برای کمک بھ ایجاد
تشکل ھای کارگری در ایران در یک تظاھرات دستگیر شدند، و حداقل 27 فعال
کارگری ھنوز در ارتباط با اجرای حقوقی کھ در قوانین بین المللی حفاظت شده
در بازداشت بھ سرمی‌برند.
ب. طرح صیانت از حریم عفاف و حجاب و تفکیک جنسیتی در محل کار
56. سی و شش نمایندۀ مجلس طرح "صیانت از حریم عفاف و حجاب" را در تاریخ
8 اکتبر 2014 ارائھ کردند. بھ نظر می‌آید این طرح محدودیتھای بیشتری بر
68 حق اشتغال زنان ایجاد کند. مادۀ 5 این طرح ساعتھای کاری زنان را از 7
صبح تا 10 شب محدود میکند و خواستار تفکیک جنسیتی در محل کار میشود.
در این طرح صاحبان برخی مشاغل مانند پزشکان، پرستاران و مھمانداران
ھواپیما شامل محدودیت ساعت کار نمیشوند و محل‌ھای کاری کھ در آنھا حضور
زنان لازم است از سیاستھای جداسازی جنسیتی مستثنی خواھند بود. این لایحھ
ھمچنین تلاش میکند تا مقرراتی برای پوشش کارمندان زن را در محیط کار
تعریف کند و کارمندان بخش‌ھای دولتی و خصوصی کھ موازین پوشش اسلامی
را رعایت نمیکنند را از طریق کاھش حقوق تا میزان یک سوم حقوق ماھیانۀ آنھا
69 برای دورۀ حداقل یک ماه و حداکثر یک سال جریمھ میکند.
57. در تاریخ 30 اوت 2014، مقامات دولتی اعلام کردند کھ زنان از اشتغال در
قھوهخانھ‌ھا و کافی‌شاپ‌ھا منع شده‌اند و زنانی کھ متقاضی پروانۀ کار برای
قھوه‌خانھ ھا ھستند باید مردانی را بھ عنوان مباشر خود برای نظارت بر این
70 قھوه‌خانھ ھا معرفی کنند. بین اوت و دسامبر 2014، چندین اجرای زندۀ
موسیقی نیز در شھرھای مختلف کشور بھ دلیل شرکت زنان در ارکستر لغو شد.
در تاریخ 2 سپتامبر 2014، روزنامھ شرق گزارش داد کھ زنان نمیتوانند در
برنامھ ھای اجرای موسیقی در اصفھان و 13 استان دیگر کشور شرکت کنند.
وزارت فرھنگ و ارشاد اسلامی اظھار داشت: "وقتی بانوان با حجاب و رعایت
موازین شرعی و عرفی در یک فضای سالم کھ مردان ھم در ھمان فضا فعالیت
می کنند، حضور دارند، ممانعتی برای حضور آنھا روی سن وجود ندارد. ما
71 محدودیت شرعی در این زمینھ نداریم."
پ. حق سلامتی
a. ارسال پارازیت روی برنامھ‌ھای ماھواره‌ای و اثرات آن بر سلامتی
58. طبق گزارشات، مقامات ایرانی طبق گزارشات، مقامات ایرانی ھمچنان بھ
پیگردقضایی افراد برای در اختیارداشتن و استفاده از آنتن‌ھای ماھواره‌ای ادامھ
میدھند. ظرف چندماه گذشتھ، مقامات ایرانی بھ صورت فزاینده‌ای درخصوص
نگرانی‌ھای احتمالی در مورد ارسال پارازیتھای ماھواره‌ای مورد استفادۀ
حکومت برای جلوگیری از دستیابی شھروندان بھ برخی کانال ھای تلویزیونی
بیاناتی اظھار کردهاند. در فوریۀ 2014، وزیر بھداشت دکتر سیدحسن قاضی‌زاده
از تشکیل کمیتۀ ویژه‌ای، شامل نمایندگان وزارت بھداشت، وزارت ارتباطات و
فن‌آوری اطلاعات، و سازمان انرژی اتمی ایران با ماموریت تحقیق در خصوص
Official site, Parliament of Iran, http://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/show/907753 68
Ibid, http://www.irna.ir/fa/News/81383883/ 69
Semi-official Tasnim news, 30 August 2014, http://www.tasnimnews.com/Home/Single/478110 70
Semi-official IRNA news, 17 September 2014, http://www.irna.ir/fa/News/81313979/ 71
17
A/HRC/28/70
72 تاثیرات احتمالی ارسال پارازیت بر سلامتی خبر داد. این کمیتھ ھنوز نتایج
تحقیقات خودرا اعلام نکرده است. در ماه اکتبر، آقای سعید متصدی از سازمان
محیط زیست نیز گفت: "بحث سرطانزا بودن پارازیت ھا بارھا مورد بررسی
قرار گرفتھ است و احتمال بروز این بیماری بھ علت تاثیر پارازیت ھا در انسان
73 وجود دارد."
.b ایرانیان تراجنسی
59. کمیتۀ حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی درآخرین بررسی خود از کشور
ایران اعلام نگرانی کرد "کھ اعضاء جامعۀ زنان و مردان ھمجنسگرا،
دوجنس‌گرا، و تراجنسی در رابطھ با اشتغال، مسکن، تحصیل، و خدمات
74 بھداشتی با تبعیض، داغ اجتماعی، و بھ حاشیھ رانده شدن روبرو ھستند."
60. گزارشگر ویژه دیدگاه مثبتی نسبت بھ قوانین و اعمالی در ایران دارد کھ بھ افراد
75 تراجنسی اجازه میدھند تا مورد عمل جراحی تایید جنسیت قراربگیرند. اما،
اطلاعاتی کھ از قربانیانی کھ تحت چنین عملھای جراحی قرارگرفتند دریافت شده
حاکی از این است کھ کیفیت خدمات درمانی کھ این افراد دریافت کرده اند،
بعضا بھ وضوح زیراستاندارد بوده و منطبق بر ھنجارھای حرفھ‌ای یا حق
شخص بھ سلامتی کافی و قابل دسترسی چنانچھ در کنوانسیون‌ھای ICCPR و
ICESCR آمده نمیباشند.76 مصاحبھ‌شوندگان ادعاکردند کھ عملھای جراحی
تایید جنسیت غالبا بھ عوارض جدی، از جملھ خونریزی شدید، عفونت شدید،
زخم، درد مزمن، و فیستول رکتوواژینال منجر شده است. ایرانیان تراجنسی
ھمچنین گزارش داده‌اند کھ عملیات جراحی آنان بھ شکل یا محل غیرعادی
اندام‌ھای جنسی و تنگی واژن منجر شده است.
ِ دارای مجوز یک نرخ
61. بھ نظرمیرسد کھ حداقل در برخی موارد، پزشکان
"ارزانتر" برای جراحی ھایی کھ نھایتا از روشھای استاندارد منحرف شده‌اند
پیشنھاد کردهاند. ادعا میشود کھ این عملھای جراحی ارزانتر خارج از اتاق
عمل، با بیھوشی و مراقبتھای پس از عمل محدود، و در برخی موارد بدون
بازسازی کامل اندام جنسی انجام شده‌اند. بسیاری از مصاحبھ شوندگان تراجنسی
گفتند کھ با توجھ بھ ھزینۀ عمل جراحی بھ دلیل یارانھ‌ھای ناکافی و روند
ِ قبل از عمل جراحی، این عملھای جراحی "ارزانتر"
ِ طولانی
بوروکراتیک
برای آنھا جذاب بودند. گزارشگر ویژه خاطرنشان میکند کھ افراد تراجنسی برای
بھ رسمیت شناختھ شدن جنسیت‌شان در ایران باید مورد عمل جراحی تایید
جنسیت قرار بگیرند کھ ممکن است فشار بیجا برای انجام عمل جراحی ایجاد
77 کند.
Government Committee To Review Satellite Jamming Signals’ Effects on Public Health, 5 February 2014, 72
available from http://www.iranhumanrights.org/2014/02/satellite-jamming/
Iran official says satellite jamming can cause cancer, 2 October 2014, http://www.al-monitor.com/ 73
pulse/originals/2014/10/iran-satellite-jamming-cancer.html#
E/C.12/IRN/CO/2 74
The International Gay and Lesbian Human Rights Commission (IGLHRC) and Iranian Queer Organization 75
(IRQO), “Human Rights Violations of People in the Islamic Republic of Iran on the Basis of Their Sexual
Orientation and Gender Identity”, 2014, http://iglhrc.org/sites/default/files/UPRSubmission.pdf
See: World Professional Association for Transgender Health, “The Standards of Care (SOC)for the Health of 76
Transsexual, Transgender, and Gender Nonconforming People,” Seventh Version (2011), http://www.wpath.org/
uploaded_files/140/files/IJT%20SOC,%20V7.pdf
National Organization for Civil Registration, Article 20 (14); https://www.sabteahval.ir/default.aspx?tabid=81 77
18
A/HRC/28/70
ت. مینھای زمینی
62. نگرانی در مورد وضعیت مینھای زمینی در ایران طی بررسی دوره‌ای جھانی
(UPR) ایران در سال 2014 مطرح شد. گزارشات نشان میدھند کھ عملیات
اولیۀ مین‌روبی انجام شده است و دومیلیون سکنۀ محلی نسبت بھ مینھای زمینی
78 و راھھای مقابلھ با خطرات آنھا آموزش دیده‌اند. در آوریل 2011، یک نیروی
نظامی ادعا کرد کھ درحدود 85% مناطق آلوده پاکسازی شده‌اند، و میلیونھا مین
ِ عمل نکرده نابود شده‌اند، اما مین‌ھایی کھ در اقشار پایین‌تر خاک
زمینی
کارگذاشتھ شده بودند و بعدھا دراثر بارش باران و فرسایش از زمین بیرون
79 زده‌اند ھنوز یک تھدید ھستند.
63. طبق گزارشات، از سال 2013 تا کنون، 89 غیرنظامی، کھ ادعا میشود 12 نفر
80 آنھا زیر 12 سال سن داشتھ‌اند، با انفجار مین روبروشده‌اند. در سال 2013،
11 نفر و در سال 9 ،2014 نفر جان خودرا در اثر "مینھای زمینی و مھمات
81 منفجرنشده" از دست داده‌اند. در اکتبر 2013، فرماندار مریوان در استان
کردستان گزارش داد کھ درپی انفجار یک مین زمینی در یک منطقۀ مین روبی
شده کھ بھ دلیل بارندگی و رانش زمین ھنوز با خطر انفجار مینھای زمینی
روبروست، 7 کودک اھل روستای نشکاش مجروح شدند.
64. شکایاتی در مورد آموزش ناکافی درمورد خطرات، بھ ویژه در میان کودکان، و
کمبود برنامھ‌ھای حمایتی دولتی برای قربانیان مینھای زمینی دریافت
82 شده‌است. بعضی قربانیان از تجارب منفی خود با برنامھ‌ھای حمایتی بھ دلیل
83 مدت طولانی آنھا و ماھیت خودسرانۀ آن سخن گفتھ‌اند و ادعا میکنند کھ برخی
قربانیان بھ دلیل معیارھای مبھمی کھ بر روند ارائۀ خدمات حاکم است از اقدامات
84 حمایتی محروم شده‌اند.
65. در اکتبر سال 2014، یک وکیل بھ نمایندگی از کودکان قربانی مینھای زمینی
در پروندۀ روستای نشکاش گزارشی بھ نھاد ریاست جمھوری در خصوص عدم
رسیدگی مقامات محلی سابق بھ نگرانی‌ھای قربانیان مینھای زمینی ارائھ داد و
خواستار گامھای مناسب برای رسیدگی بھ خطرات باقیمانده و نیز حمایت و
85 درمان مجروحان شد. در نوامبر 2014، یک نمایندۀ مجلس از استان کردستان
کھ طبق گزارشات یکی از پنج استانی است کھ تحت تاثیر مینھای زمینی
باقیمانده از جنگ ایران و عراق قرار دارد، نگرانی خویش را در خصوص
دسترسی قربانیان مینھای زمینی بھ خدمات درمانی و بیمھ ازکارافتادگی
Semi-official Mehr news, 2 November 2014; http://mehrnews.com/news/2414195/ 78
Semi-official Jamejamonline, 17 April 2014;http://www1.jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100841075238 79
Report of the Association of Human Rights in Kurdistan of Iran-Geneva (KMMK-G) submitted to the office of the Special 80
Rapporteur. http://www.kmmk-ge.org/?p=633&lang=en
Ibid 81
Reports of the Center for Supporters of Human Rights and Association of Human Rights in Kurdistan of Iran-Geneva 82
(KMMK-G) submitted to the UN Special Rapporteur’s Office on 03 December 2014 and 06 February 2014.
Ibid 83
Ibid 84
Semi-official Azad news, 6 October 2014, http://www.ana.ir/Home/Single/109068 85
19
A/HRC/28/70
86 ابرازکرد. در پاسخ، دولت ایران ابراز کرده است کھ مجلس قانونی برای
محافظت و حمایت از خانواده‌ھای افرادی کھ بھ مناطق جنگ‌زدۀ کشور
بازگشتھ‌اند و بھ دلیل انفجار مینھای زمینی یا "سایر مھمات منفجر نشده،" "جان
خود را از دست داده و یا مجروح شده‌اند" تصویب کرده است.
VII. تساوی جنسیتی و حقوق زنان
66. طی بررسی دوره‌ای جھانی (UPR) سال 2014، پنجاه و سھ توصیھ مربوط بھ
حقوق زنان و دختران مطرح شد. این توصیھ‌ھا دربرگیرندۀ موضوعاتی مانند
تبعیض جنسیتی، ازدواج زودھنگام، دسترسی بھ بھداشت و آموزش و پرورش،
مشارکت سیاسی و اقتصادی، و خشونت خانگی بودند. چندین کشور عضو از
ایران خواستند تا وضعیت زنان را بھ طور کلی در امور اجتماعی، فرھنگی،
اقتصادی و امور سیاسی بھبودی ببخشد. نگرانی‌ھای سابق در خصوص عدم
تساوی جنسیتی در قوانین و عمل ھمچنان باقی‌است و بھ نظر می‌آید تلاشھای
تقنینی اخیر مجلس ایران بیش از پیش حقوق زنان نسبت بھ استفادۀ کامل و
مساوی از حقوق شناختھ شدۀ بین‌المللی آنھا را محدود کرده است.
الف. لوایحی کھ حقوق زنان را تحت تاثیر قرار میدھند
a. طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده
67. در اکتبر سال 2014، رای گیری برای طرح تعالی خانواده کھ بھ منظور صریح
تشویق جوانان بھ ازدواج و فرزندآوری ارائھ شده بود بھ تعویق افتاد. در تاریخ
21 اکتبر 2014، خانم شھیندخت مولاوردی، معاون رییس جمھور در امور زنان
و خانواده، با ماده‌ای در این لایحھ کھ استخدام زنان مجرد بھ عنوان اعضاء ھیئت
علمی دانشگاه را ممنوع میکند، مخالفت کرد و گفت کھ چنین اقداماتی مشوق
ازدواج در جامعھ نخواھند بود. خانم مولاوردی اضافھ کرد کھ لایحۀ پیشنھادی
قبلا در کمیسیون بھداشت مجلس مورد بحث قرارگرفتھ و کمیسیون علیھ مواد 9 و
10 آن، کھ سلسلھ مراتبی برای استخدام مبتنی بر جنسیت و وضعیت مدنی افراد
و ممنوعیت استخدام زنان مجرد در مشاغل ھیئت علمی برقرار میکند، رای داده
87 بود.
b. لایحھ تامین امنیت زنان در برابر خشونت
68. در پاسخ خویش بھ نگرانی ھای مطرح شده در پاسخ بھ نگرانی ھای مطرح شده
توسط گزارشگر ویژه در گزارش سال 2014 خویش بھ مجمع عمومی در مورد
شیوع خشونت علیھ زنان در کشور و کمبود قوانین ملی و چارچوب نھادی برای
پرداختن بھ مشکل، دولت ایران اصرار داشت کھ خشونت خانگی جرم مستوجب
اعدام است و خاطرنشان کرد کھ لایحھ‌ای برای تعریف کلیۀ اشکال خشونت
88 خانگی تحت بررسی است. در تاریخ 29 نوامبر 2014 خانم مولاوردی معاون
رییس جمھور در امور زنان و خانواده اعلام کرد کھ پیشنویس لایحھ "تامین
امنیت زنان در برابر خشونت" بھ کمیسیون لوایح دولت تقدیم شده و دفتر وی
توصیھ کرده کھ قوه قضاییھ خانھ‌ھای امنی برای زنان مورد آزار قرارگرفتھ
تاسیس کند، پیشنھادی کھ با توصیۀ گزارشگر ویژه در مورد این موضوع ھمگام
است.
69. پس از حملات اسید پاشی بھ زنان در اصفھان، دولت اعلام کرد قصد دارد با قوه
قضاییھ روی تشدید مجازات برای چنین حملاتی ھمکاری کند. اما مقامات
برگزاری اعتراضات علیھ حملات و در حمایت از تحقیقات را ممنوع کردند،
گرچھ در تاریخ 24 اکتبر 2014، نماینده ارومیھ عابد فتاحی از حق
Semi-official Omid news, 3 November 2014, http://www.omidkarimian.ir/Default.aspx?NewsId=261 86
Semi-official Tasnim news, 21 October 2014, http://www.tasnimnews.com/home/single/534745 87
A/69/356 88
20
A/HRC/28/70
89 اعتراض‌کنندگان دفاع کرد. فعالان جامعھ مدنی مانند نسرین ستوده، پیمان
عارف و گیتی پورفاضل کھ در یک تظاھرات برای اعتراض بھ حملات اسید
90 پاشی در مقابل وزارت کشور در تھران شرکت داشتند دستگیر شدند.
70. در حملات مشابھی در شھر جھرم در استان فارس، حداقل شش زن کھ اکثر آنان
دانشجو بودند مطابق گزارشات بھ دلیل پوشش نامناسب خود از پشت مورد
اصابت چاقو قرار گرفتھ و مجروح شدند. در تاریخ 28 نوامبر 2015، فرماندار
جھرم خبر از دستگیری یک مظنون داد. در تاریخ 5 ژانویھ 2015، دادگاه بدوی
91 مرتکب جرم را بھ اتھام "محاربھ" بھ اعدام محکوم کرد.
ب. زنان در بودجھ
71. پیش نویس بودجھ پیشنھادی سال آینده (مارچ 2015 تا مارچ 2016) منابع
معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمھوری را 87% میدھد (از 7.9 تا 15
92 میلیارد تومان) افزایش میدھد. پانزده میلیارد تومان نیز برای بیمۀ زنان خانھ
93 دار با اولویت برای زنان سرپرست خانوار اختصاص داده شده است.
VIII. پاسخ جمھوری اسلامی ایران
72. در پاسخ خود بھ این گزارش، دولت ایران اکثر ادعاھایی را کھ بھ گزارشگر
ویژه ارائھ شده بود رد کرد. دولت ایران ھمچنین نسبت بھ شناسایی موارد
مشکل‌سازی کھ در لوایح متعددی کھ در حال حاضر در نھادھای دولتی مختلف
تحت بررسی ھستند اعتراض کرد و اظھارداشت این اقدام "دخالت عجولانھ در
امور مستقل دولت" است " و با "اصول اخلاقی" رویھ ھای ویژۀ سازمان ملل
متحد تطابق ندارند.
73. دولت ھمچنین بھ جنبھ ھایی از اشارات گزارشگر ویژه بھ بررسی دوره‌ای
جھانی (UPR) جمھوری اسلامی ایران اعتراض کرده است، اما بھ مشارکت و
حمایت خویش از UPR اکتبر 2014 اشاره کرده و اظھار داشت کھ از حدود
65% ھمۀ توصیھ ھای دریافتی حمایت کرده، کھ تعداد زیادی از آنھا بھ نحو
کامل، و یا بخشی از آنھا را اجرا کرده است.
74. دولت ایران از وقت نسبتا کوتاھی کھ سازمان ملل متحد برای پاسخگویی بھ
پیشنویس گزارشات بھ دولت تخصیص میدھد انتقاد کرد؛ قصد خویش برای
پاسخگویی بھ کلیۀ ارتباطاتی کھ تا کنون بی پاسخ مانده را اعلام کرد؛ تعھدکرد بھ
دیدارھای خود با گزارشگر ویژه ادامھ دھد؛ و برنامھ ھای خود برای دعوت دو
گزارشگر ویژه بھ ایران را تکرار کرد. دولت ھمچنین نظر خود در مورد ناقص
بودن رویکرد گزارشگر ویژه نسبت بھ جمع آوری اطلاعات را اعلام کرد و
ابراز کرد: "ما اعتقاد نداریم کھ تنھا با دیدار از چند کشور اروپایی و نوشتن یک
گزارش با ضمائم طولانی فقط از طریق مصاحبھ با تعداد محدودی از افراد
میتوان یک گزارش قابل اعتماد نوشت ."
75. گزارشگر ویژه ھمچنان با دولت ایران موافق است کھ این رویکرد بھ
ماموریت‌ھای حقیقت‌یاب برای مصاحبھ با افرادی کھ میخواھند موارد نقض
حقوق بشر مورد ادعای خویش را گزارش دھند کمتر از ایده‌آل است، و تقاضای
http://aftabnews.ir/fa/news/267949/ 89
Deutsch Welle news, 25 October 2014, http://www.dw.de/%D9%86%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D9%86- 90
%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%AF%D9%87-%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-
%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%DA%86%D9%86%D8%AF-
%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-
%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D8%AF/a-18020988
Semi-official Bahar news, 29 November 2014, http://baharnews.ir/vdcc44qe.2bqsx8laa2.html 91
The total proposed budget for the period between March 2015 to March 2015 is 219,000 Billion Tomans. 92
Semi-official Salamat news, 30 November 2014, http://www.salamatnews.com/news/130757/ 93
21
A/HRC/28/70
خویش برای دیدار از کشور تکرار میکند. در عین حال، در غیاب دیدار از
کشور از طرق دیگر، گزارشگر ویژه بھ جمع‌آوری اطلاعات از طریق مصاحبھ
با ایرانیانی کھ در داخل و خارج از کشور زندگی میکنند ادامھ میدھد.
گزارشگر ویژه مشتاق جلسات مداوم با مقامات ایران برای گفتگوی بیشتر در
خصوص ھمۀ احتمالات ھمکاری ھای مشترک است. دولت ھمچنین اعلام کرده
است کھ ھیچ فردی "تنھا" بھ دلیل ارتباط با مکانیسم‌ھای حقوق بشری سازمان
ملل متحد مورد پیگرد قضایی قرارنگرفتھ است، "مگر اینکھ او مرتکب عملی
شود کھ تخطی از قانون باشد، مانند ارتکاب اعمال مجرمانھ یا جرائم امنیتی."
76. دولت ایران ادعا میکند کھ قوانینی کھ بر استفاده از احکام اعدام در ایران استوار
شده‌اند برای "جدی‌ترین جرایم، شامل قاچاق مواد مخدر غیرقانونی و خطرناک
در مقیاس بزرگ کھ در ارتباط با جرایم تروریستی ھستند" میباشند و اشاره کرد
کھ این نمایانگر "نرمی" در مورد مجرمان نوجوان از طریق استفاده از یک
سیستم دادگاه جداگانھ برای کودکان و از طریق ارزیابی ظرفیت آنھا برای درک
جرایم خویش است.
77. دولت مدعی است کھ "ھیچکس بھ دلیل اجرای حق شرکت در تجمعات مسالمت
آمیز" بازداشت نشده است، و اینکھ قانون مجازات اسلامی در حال حاضر
مجازاتی برای اقدامات سیاسی درنظر نگرفتھ‌است. در تناقض با یافتھ‌ھای
کارگروه، دولت ادعا میکند کھ ھیچکس درایران بھ صورت خودسرانھ بازداشت
نمیشود و کلیۀ افراد مورد اتھام بھ روند محاکمۀ عادلانھ مطابق قوانین مرتبط ملی
دسترسی دارند؛ و مجددا بر استقلال قوه قضائیھ تاکید میکند. دولت در این راستا
اظھار داشت کھ قوانین مرتبط با رفتار قضات و ابزاری مانند کانون وکلا
متضمن استقلال قوه قضاییھ ھستند.
78. دولت ھمچنین اظھار داشت کھ "زندانیان سطح قابل قبولی از دسترسی بھ
مراقبتھای پزشکی در داخل و خارج" از زندانھا دارند. دولت ھمچنین ادعا
میکند کھ ھیئت‌ھای نظارتی کھ توسط قوۀ قضاییھ ایجاد شده، مرتبا از زندانھا
دیدار میکند تا از انطباق با استانداردھای ملی حصول اطمینان کنند. گزارشگر
ویژه ھمچنین از اعلامیھ ای کھ دولت ارسال کرده و در آن اعلام کرده کھ در
حال حاضر در حال بررسی پیوستن بھ معاھدۀ منع شکنجھ سازمان ملل متحد
میباشد استقبال میکند.
79. دولت اشاره کرد کھ قوانین ایران از آزادی بیان محافظت میکنند، "مگر وقتی کھ
مخل بھ اصول بنیادی اسلام و یا حقوق عمومی باشد." دولت استدلال میکند کھ
اعضاء زندانی رسانھ ھا از طریق نشر اکاذیب، "تشویش اذھان عمومی،" و
انتشار محتوایی کھ باعث دامن زدن بھ نفرت قومی، افراط گرایی و خشونت"
مرتکب جرایم "جدی" شده‌اند. دولت اظھار داشت کھ فعالان جامعھ مدنی آزادند و
"فعالیت گسترده" دارند، و افزود "ھر شکل فعالیت اجتماعی توسط احزاب
سیاسی، جامعھ یا انجمن" بھ مجوز و رعایت قوانین و مقررات نیاز دارد.
80. در خصوص آزادی مذھب، دولت ھمچنین ادعا کرد کھ مھم‌ترین معیار ساخت و
ساز اماکن جدید عبادت تعداد پیروان ھریک از ادیان است، و اینکھ جمعیت
مسیحیان بیش از سھم سرانۀ خود کلیسا دارد. در پاسخ بھ این شکایت کھ مسلمانان
سنی اجازۀ ساخت و ساز اماکن عبادت جدید را ندارند، دولت ھمچنین اظھار
میکند کھ ھیچ محدودیتی بر مسلمانان سنی برای حضور در مساجد شیعیان و
بالعکس وجود ندارد کھ از رشد افراط‌گرایی پیشگیری میکند.
81. دولت اظھار داشت کھ مینھای زمینی در پنج استان غربی کشور طی جنگ
ایران و عراق توسط "رژیم سابق عراق" کاشتھ شده‌اند و تاکید میکند کھ دولت
عراق و "کشورھایی کھ در جنگ تحمیلی با ایران از عراق دفاع کردند" مسئول
مینھای زمینی ھستند. دولت اظھار داشت کھ تلاشھای مین‌روبی نیاز بھ ھمکاری
"با نھادھای بین‌المللی و سایر کشورھا" دارد، کھ "بھ رغم ھمۀ تلاشھای ما"
بی‌فایده بوده است. بعلاوه، دولت سایر چالش‌ھای پیش روی خود، از جملھ کمبود
"تجھیزات ویژۀ مین‌روبی،" مشکل جھانی یافتن مینھای زمینی کھ در عمقی
بیش از 30 سانتیمتر کاشتھ شده‌اند، و تحریمھایی کھ "مانع" دسترسی دولت بھ
"برخی فن‌آوری‌ھای سطح بالا" شده‌اند، را ارائھ میکند.
82. دولت بھ رد کامل "رفتار ھمجنس‌گرایانھ" تاکید کرد، در حالیکھ حمایت خویش
از افراد تراجنسی را اعلام کرد. در پاسخ بھ بخش سیاستھای تفکیک جنسیتی،
دولت اظھارداشت کھ "بسیار لازم است کھ توجھ درخور بھ زمینھ‌ھای فر ھنگی
22
A/HRC/28/70
و اجتماعی این پدیده پرداختھ شود. طبق قوانین ما، رعایت حجاب اسلامی
الزامی‌است."
IX. نتیجھ گیری و توصیھ ھا
83. در اولین گزارش موقت خویش بھ مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال
2011، گزارشگر ویژه این نکتھ را برجستھ کرد کھ نتیجۀ چرخۀ اول بررسی
دوره‌ای جھانی (UPR) جمھوری اسلامی "اساس محکمی برای ھمکاری بین
94 خودش و مقامات ایرانی" را فراھم کرده بود. وی ھمچنین اظھار داشت کھ
درپی کمک بھ تلاشھای دولت برای پیشبرد 123 توصیھ‌ای کھ اجرای آنھارا
پذیرفتھ بود، میباشد. گزارشات گزارشگر ویژه از آن زمان تا کنون روی
پیشرفت دولت در پرداختن بھ قوانین، سیاستھا، و شیوه‌ھای شناسایی شده
توسط مکانیسم‌ھای بین‌المللی حقوق بشری طی UPR سال 2010، و شناسایی
مشکلات در حال ظھور متمرکز شده‌است.
84. گزارشگر ویژه چندین مورد از تلاشھای دولت برای اجرای تعھدات UPR سال
2010 را بھ رسمیت میشناسد، اما متاسف است کھ اکثر آنھا تا سال 2014
ھمچنان اجرا نشده‌اند و بھ علل اصلی موارد نقضی کھ طی UPR و در گزارش
سال 2011 و سالی دو گزارش در سالھای 2013 ،2012 و 2014 برجستھ
شدند، ھمچنان رسیدگی نشده است. نگرانیھایی کھ طی UPR کشور در سال
2014 و از طریق خواستھ‌ھای مکرر مکانیسم‌ھای حقوق بشری سازمان ملل
متحد برای موارد نقض حقوق مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، و فرھنگی
ابرازشدند منعکس کنندۀ این واقعیت ھستند.
85. گزارشگر ویژه اعتقاد راسخ خویش را تکرار میکند کھ دولت میتواند وضعیت
حقوق بشر کشور را بھ نحو قابل توجھی از طریق اجرای توصیھ‌ھایی کھ طی
ھردو چرخۀ UPR ، توسط دبیرکل و کمیساریای حقوق بشر، نھادھای معاھده،
و رویھ ھای ویژه ارائھ شده اند بھبودی ببخشد. این شامل درنظرگرفتن مجدد
توصیھ‌ھایی است کھ برای پیوستن بھ کنوانسیون ضد شکنجھ (CAT)،
کنوانسیون رفع تبعیض علیھ زنان (CEDAW) و دو کنوانسیون سازمان
بین‌المللی کار (ILO) مربوط بھ چانھ‌زنی جمعی و تشکیل اتحادیھ ھا قبلا رد
شده اند.
86. اصلاح قوانین و سیاستھایی کھ بھ صورت موثر حقوق و استانداردھای
شناختھ شدۀ بین‌المللی را تضعیف یا نقض میکنند، و بدین ترتیب ظرفیت دولت
برای پرداختن بھ نگرانیھایی کھ ظرف بررسی و ارائھ در این و سایر گزارشاتِ
تھیھ شده توسط مکانیسم ھای حقوق بشری برجستھ شده اند را کاھش میدھند،
باید در الویت بالا قرار بگیرد. قوانینی کھ حقوق مشروع تحت قوانین بین المللی
را جرم‌انگاری میکنند، شامل آنھایی کھ رسانھ ھا را محدود میکنند، ابراز عقیده
را جرم‌انگاری میکنند، دسترسی بھ اطلاعات را محدود میکنند و باعث افزایش
دستگیری فعالان جامعھ مدنی و اعضاء گروھھای آسیب‌پذیر، شامل اقلیتھای
مذھبی و قومی، میشوند، و قوانینی کھ از مجازات اعدام برای جرایمی مانند
قاچاق مواد مخدر کھ تحت قوانین بین المللی "جدی‌ترین جرایم" محسوب
نمیشوند، باید لغو شوند. علاوه براین، استفاده اجباری از مجازات اعدام با
پادمانھای دادرسی عادلانھ کھ تحت قوانین بین المللی برای کاربرد مجازات
95 اعدام ضروری ھستند سازگار نیست و باید درمورد آن تجدیدنظر شود.
87. مقامات باید فورا احکام اعدام کلیھ زندانی‌ھای سیاسی و زندانیان عقیدتی، شامل
حکم اعدام آقای سھیل عربی و سایرین، کھ اعمالی کھ ادعا میشود مرتکب
شده‌اند تحت قوانین بین‌المللی جرم محسوب نمیشوند، را لغو کنند. دولت
ھمچنین باید توجھ داشتھ باشد کھ قوانین و اجماع بین‌المللی، اعدام نوجوانان را
اعدام افرادی کھ در زمان ارتکاب جرم مربوطھ زیر 18 سال سن داشتند تعریف
میکنند و نھ سن آنھا در زمان اجرای حکم اعدام. گزارشگر ویژه درخواست
خویش از دولت ایران برای لغو رسمی این روش، در راستای تعھدات ایران
A/66/374 94
See E/2010/10 for a detailed discussion on the relevant human rights jurisprudence. 95
23
A/HRC/28/70
تحت قوانین بین‌المللی را تکرار میکند و در عین حال مجددا درخواست خویش
برای بھ اجرا درآوردن توقف کامل اجرای مجازات اعدام را تکرار میکند. این
اقدامات میتوانند تعداد اعدامھا برای جرایم غیر سنگین را کاھش دھند و حق
زندگی را بھتر تضمین نمایند.
88. دولت ھمچنین باید عملیات مین‌روبی و حذف مواد منفجره‌ای کھ جان و امنیت
سکنۀ مجاور بھ آنھارا تھدید میکند را تسریع کند، و اقدامات آموزش عمومی
در این خصوص—بھ ویژه برای کودکان در معرض خطر— را تقویت کند تا
دسترسی فوری و بدون تبعیض بھ درمان پزشکی و حقوق از کار افتادگی برای
96 قربانیان و خانواده‌ھای آنان را تضمین کند.
89. گزارشگر ویژه از آزادی زندان سیاسی و زندانیان عقیدتی استقبال میکند، اما
ھمچنان نگران علل اولیۀ پیگرد قضایی آنان است و با گزارشگر ویژه در مورد
وضعیت مدافعان حقوق بشر در "تفسیر بیش از حد گسترده" دولت در مورد
اتھامات امنیت ملی و علیھ حکومت ھمصدا میشود. او از مقامات میخواھد تا
کلیۀ افرادی کھ توسط کارگروه بازداشتھای خودسرانھ (WGAD) بھ عنوان
افرادی کھ بھ صورت خودسرانھ بازداشت شده شناسایی شده اند، و نیز سایر
97 زندانی سیاسی و زندانیان عقیدتی را آزاد کنند.
90. گزارشگر ویژه ھمچنین برای وضعیت دشوار اقلیتھای مذھبی برسمیت
شناختھ‌شده و نشده، و از گزارشات جوامع نسبت بھ دستگیری و پیگرد قضایی
بھ دلیل عبادت و شرکت در امور جوامع مذھبی، شامل آنھایی کھ در منازل
شخصی برگزار میشوند متاسف است. او از مقامات میخواھد تا حق آزادی
مذھب و ایمان بھ عنوان آزادی انتخاب یک مذھب یا ایمان را بھ رسمیت
بشناسند و درک کنند کھ اقداماتی کھ دسترسی بھ امتیازات مدنی، سیاسی،
اجتماعی یا اقتصادی را محدود میسازند، یا تحمیل محدودیتھای ویژه بھ
مناسک یا جلوه‌ھایی از باورھای سایر ادیان، اصل منع تبعیض برمبنای مذھب
ِ برابر تحت مادۀ 26 میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و
یا ایمان و تضمین حمایت
سیاسی (ICCPR) را نقض میکند.98
91. دولت باید اصلاح قوانین و سیاستھا، و بازبینی پیشنویس ھای لوایحی کھ حق
آزادی انجمن و اجتماعات با گروھھای فعال (در بیان دیدگاه‌ھا) و یا با افراد
ھمفکر، و یا آرمانھا و فعالیتھای مسالمت‌آمیز را نقض میکنند را در دستور کار
قرار دھد. سازمانھای غیردولتی، شامل انجمن‌ھای ثبت نشده، باید اجازه داشتھ
باشند تا با آزادی عمل کنند و اعضای آنھا باید بتوانند در محیطی امن و
توانبخش فعالیت کنند. گزارشگر ویژه با توصیھ ھای گزارشگر ویژه حقوق
آزادی تجمع و تشکل مسالمت آمیز ھمصدا میشود کھ تاسیس انجمن ھا باید
توسط یک "روش اطلاع‌رسانی" کھ "ساده، بھ آسانی دسترس، غیر
تبعیض‌آمیز، سھل، و رایگان" باشد تسھیل شود. علاوه براین، حق تجمعات
مسالمت‌آمیز "نباید منوط بھ اجازۀ قبلی از مقامات باشد. این حق حداکثر میتواند
منوط بھ یک روش اطلاع رسانی قبلی بی مشقت باشد،" دولت ھمچنین باید حق
تجمعات خودجوش را "از نیاز بھ اطلاع‌رسانی قبلی معاف کرده” و بھ رسمیت
بشناسد.
92. گزارشگر ویژه مشتاق مشاھدۀ تاثیر اصلاحات آیین دادرسی کیفری بر بھبود
دسترسی بھ وکیل مدافع است و دولت را تشویق میکند تا این حق را برای ھمۀ
متھمان، بدون درنظرگرفتن اتھاماتی کھ علیھ آنھا اقامھ شده است، تضمین کند.
وی متذکر میشودکھ دولت ھمچنین باید ازحمایت قوانین ملی از استقلال وکلا،
مطابق با ھنجارھا و استانداردھای بین المللی، حصول اطمینان کند و از ایران
تقاضا میکند تا کلیۀ وکلایی را کھ بھ نظر میرسد بھ دلیل فعالیتھای محافظت‌شده
Ιn areas where landmines pose a threat to the safety of children, investment must be made to ensure the complete 96
clearing of landmines and cluster-bombs from all affected areas”, General Comment 17 on article 31 of CRC,http://
www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=CRC/C/GC/17
A/HRC/25/55/Add.3 97
Human Rights Committee, General Comment 22, Article 18 (Forty-eighth session, 1993) 98
24
A/HRC/28/70
در دفاع از موکلان خود، مانند ایجاد آگاھی در بارۀ نگرانی ھای خود در
99 خصوص محاکمات عادلانھ، زندانی شده‌اند را آزادکند.
93. گزارشگر ویژه از پیگرد قضایی آقای سعید مرتضوی بھ دلیل نقش وی در
تسھیل بازداشتھای غیرقانونی استقبال میکند، اما اشاره میکند کھ این
تحقیقات و احکام، بھ خصوص در مقایسھ با حجم زیاد گزارشات مشابھ در مورد
بازداشتھای خودسرانھ، شکنجھ و بدرفتاری با بازداشت‌شدگان در کشور، بھ
نظر بسیار نادر میآیند. او از مقامات میخواھد تا در راستای قوانین ایران و
قوانین بین‌المللی، ھمۀ مقاماتی کھ بھ عنوان مسئولان شکنجھ و بدرفتاری با
بازداشت‌شدگان شناسایی شده‌اند را مورد پیگرد قضایی قراردھد. او ھمچنین
دولت ایران را تشویق میکند تا شرایط زیر استاندارد بازداشت را کھ قبلا توسط
مکانیسم ھای حقوق بشر و ھمچنین این گزارش و گزارشات قبلی شناسایی
شده، ویا شرایطی کھ در بررسی ھای داخلی دولت ایران شناسایی شده اند را
مورد رسیدگی قرارداده و ھمچنین از دولت ایران تقاضا میکند تا در راستای
استانداردھای بین‌المللی، از دسترسی کافی بھ درمان پزشکی در زندان حصول
اطمینان کند.
94. گزارشگر ویژه ھمچنین از دولت ایران میخواھد تا قوانینی را کھ حقوق زنان را
نقض میکنند، و یا استفادۀ کامل آنان از حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی، و
اقتصادی، شامل حق اشتغال و حق آزادی از تبعیض، بھ خصوص در تحصیل و
محل کار را تضعیف میکنند اصلاح کند. پیشنویس لوایحی کھ در حال حاضر
تحت بررسی ھستند کھ بھ نظر می‌آید بھ این حقوق اجحاف میکنند نگرانی‌ھای
جدی را افزایش میدھند و میبایست در آنھا تجدیدنظر شود.
95. گزارشگر ویژه دولت را تشویق میکند تا بھ دلیل تاثیر پارازیتھای ماھواره‌ای
برسلامتی شھروندان، و ھمچنین برحق شھروندان بھ دسترسی بھ اطلاعات، بھ
ارسال پارازیت روی برنامھ‌ھای ماھواره‌ای تلویزیونی خاتمھ دھد. او ھمچنین
خواستار تقویت سیاستھایی کھ حاکم بر جراحی ھای تایید جنسیت برای افرادی
تراجنسی است میشود تا از محافظت از حق سلامتی آنھایی کھ ممکن است
بخواھند چنین عمل‌ھایی داشتھ باشند حصول اطمینان کند.
96. بررسی دوره‌ای جھانی (UPR) سال 2014 بھ ھمۀ ذینفعان این فرصت را
میدھد تا در مورد تلاشھای قبلی خود برای ترویج احترام بھ حقوق بشردر ایران
تامل کنند و سکویی برای کشف فرصتھای بھبود وضعیت فعلی فراھم آورند. در
این راستا، گزارشگر ویژه از نتیجۀ UPR سال 2014 بھ عنوان پایھ‌ای برای
ھمکاری و مشارکت بین خود و مقامات ایرانی استفاده خواھدکرد و بھ دنبال
ھمکاری در اشکال گفتگو و سفر بھ کشور برای بررسی بیشتر وضعیت خواھد
بود. او ھمچنین دولت را تشویق میکند تابھ یک بررسی میان‌دوره‌ای داوطلبانھ
کھ ممکن است بھ توانایی دولت برای پیشبرد وعده‌ھایی کھ ممکن است با
نتایج دومین UPR خود در مارچ 2015 بپذیرد، متعھدشود.
CCPR/C/GC/32, Human Rights Committee, General Comment No. 32 99
25
" در حالی که تمام نگاه‌ها به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران است حاکمیت یکبار دیگر از این امر استفاده کرده و احکام محکومیت مسیحیان زندانی را دور از چشم رسانه ها اعلام نموده است ."
